Рух прыхільнікаў імправізацыі стаў супрацьпастаўленнем традыцыйнай музычнай практыцы, бо норма ўзнікла таму, што вялікія эканамічныя гульцы, напрыклад, кіраўнікі дзяржавы, маглі сабе дазволіць утрымліваць пры двары музыкантаў, кампазітараў. Менавіта праз бюракратычную машынерыю нарадзіўся інстытут еўрапейскай класічнай музыкі. А свабодная імправізацыя адмовілася ад таго, каб прадукаваць нейкую таталітарную ідэалогію.
Выхаванне музыканта – гэта ў асноўным рэпетыцыі, муштра, пастаяннае паўтарэнне пэўных рэчаў. Пры гэтым трактоўка, інтэрпрэтацыя музычных твораў, іншымі словамі, пачуццё, з якім трэба граць, гэтак жа завучваецца, як і складаныя тэхнічныя пасажы. Важна проста дасягнуць майстэрства пальцаў. І навошта гэта чалавеку як духоўнай істоце? Ці не падобная такая музыка да спартовай піраміды на парадзе перад дыктатарам?
Я, безумоўна, не хачу сказаць, што ўся музычная адукацыя – гэта зло. Я хачу сказаць, што ў яе пранікла надта шмат фармалізму і неабходнасці адпавядаць ідэалогіі.
Так, ёсць шлях схавацца за нейкаю нейтральнаю шыльдай, напрыклад, рабіць выгляд, што мы народны аркестр, і мець падтрымку пад такую мэту. Але ці ўдалося камусьці? Співакоў, Башмет – выдатныя антыпрыклады: яны, кіруючыся мэтаю схаваць, робяць тое самае, што напісана на шыльдзе. Гэта механізм, які абслугоўвае ідэалогію, а не ратаванне. Немагчыма проста ўзяць і ўсіх падмануць, ты ўсё роўна будзеш працаваць пад гэтаю шыльдай, яна зробіцца тваім кантэкстам, сэнсам тваёй працы.
Дзяржаўная машына – беларуская, еўрапейская – вельмі недасканалая. Неабходныя імунныя цэнтры, што маглі б забяспечваць усім гарантыю не ператварыцца ў міліцыянтаў з пустымі вачыма.
Свабодная аркестравая імправізацыя – гэта таксама мадэль грамадства, калі кожны прамаўляе за сябе, чуе іншага ды стараецца зразумець яго, як і сябе. Можна праводзіць мноства аналогіяў, што пакажуць на супрацьстаянне імправізацыі сістэме бяздумнага падпарадкавання інструкцыям, іерархіі. Адсюль і бяруцца страхі.