Ганна
Севярынец
« У мяне адчуванне, што я жыла дзеля таго, каб спатрэбіцца ў гэты час »
Тэкст Ірэны Кацяловіч
Ганна Севярынец
«У мяне адчуванне, што я жыла дзеля таго, каб спатрэбіцца ў гэты час»
Тэкст Ірэны Кацяловіч
Ганна Севярынец – наш нацыянальны натхняльнік. З кароткімі допісамі пісьменніцы, даследчыцы літаратуры, вядомай настаўніцы, якімі яна ў сацсетках рэфлексуе на нашую неспакойную рэчаіснасць, робіцца прасцей жыць. Праз адну са сваіх публікацыяў Ганна ў чэрвені мінулага года страціла працу ў Смалявіцкай гімназіі, што ў адказ на верш пра Колю не працягнула з настаўніцаю кантракту. Прыблізна ў той жа час затрымалі ейнага брата, апазіцыйнага палітыка Паўла Севярынца, якога неўзабаве прызналі палітычным вязнем, за кратамі ён застаецца дасюль. Ганна імгненна перайшла на новае месца працы, пасля выбараў шматкроць расказала дварам пра расстраляных паэтаў і стала аўтаркаю, пастоў якой у Facebook чакаюць як пляча, на якое можна абаперціся. У інтэрв’ю з літаратаркаю мы пагаварылі пра асабістыя ды агульныя для культуры і краіны пераломы.
Ганна Севярынец – наш нацыянальны натхняльнік. З кароткімі допісамі пісьменніцы, даследчыцы літаратуры, вядомай настаўніцы, якімі яна ў сацсетках рэфлексуе на нашую неспакойную рэчаіснасць, робіцца прасцей жыць. Праз адну са сваіх публікацыяў Ганна ў чэрвені мінулага года страціла працу ў Смалявіцкай гімназіі, што ў адказ на верш пра Колю не працягнула з настаўніцаю кантракту. Прыблізна ў той жа час затрымалі ейнага брата, апазіцыйнага палітыка Паўла Севярынца, якога неўзабаве прызналі палітычным вязнем, за кратамі ён застаецца дасюль. Ганна імгненна перайшла на новае месца працы, пасля выбараў шматкроць расказала дварам пра расстраляных паэтаў і стала аўтаркаю, пастоў якой у Facebook чакаюць як пляча, на якое можна абаперціся. У інтэрв’ю з літаратаркаю мы пагаварылі пра асабістыя ды агульныя для культуры і краіны пераломы.
— Ці можна да падзеяў мінулага жніўня ў Беларусі выкарыстаць панятак “пералом”?
– Безумоўна. Гэта тая сітуацыя, калі сума ў выніку большая за простую суму частак. Прыкладам, Beatles: кожны з іх сам па сабе файны хлопец, але не варты таго, каб свет праз яго вар’яцеў, а калі яны разам, іхнае ўздзеянне большае за суму іхных уздзеянняў паасобку. Калі скласці ўсе нашы асабістыя пераломы, шмат жа каго перакалашмаціла, агульны пералом будзе большым за іх простую суму. Тут у гульню ўступаюць такія паняткі, як народ, нацыя, грамадства, то бок катэгорыі, заўсёды большыя за свае складнікі. Па-першае, шмат хто зразумеў, у чым ён жыве. Насамрэч дзяржава не зрабіла нічога незвычайнага, многім яшчэ з 1994 года ўсё было зразумела, але раней большасць падобнае альбо не заўважала, альбо дзіўна інтэрпрэтавала. Маўляў, Павел Севярынец сядзіць, значыць, сам выбірае такі шлях, хай не займаецца палітыкай і не сядзіць. Цяпер такое можна пачуць вельмі рэдка, і гэта будзе маргінальнае меркаванне, якое чалавек скажа і сам сябе за язык укусіць.
— Ці можна да падзеяў мінулага жніўня ў Беларусі выкарыстаць панятак “пералом”?
– Безумоўна. Гэта тая сітуацыя, калі сума ў выніку большая за простую суму частак. Прыкладам, Beatles: кожны з іх сам па сабе файны хлопец, але не варты таго, каб свет праз яго вар’яцеў, а калі яны разам, іхнае ўздзеянне большае за суму іхных уздзеянняў паасобку. Калі скласці ўсе нашы асабістыя пераломы, шмат жа каго перакалашмаціла, агульны пералом будзе большым за іх простую суму. Тут у гульню ўступаюць такія паняткі, як народ, нацыя, грамадства, то бок катэгорыі, заўсёды большыя за свае складнікі. Па-першае, шмат хто зразумеў, у чым ён жыве. Насамрэч дзяржава не зрабіла нічога незвычайнага, многім яшчэ з 1994 года ўсё было зразумела, але раней большасць падобнае альбо не заўважала, альбо дзіўна інтэрпрэтавала. Маўляў, Павел Севярынец сядзіць, значыць, сам выбірае такі шлях, хай не займаецца палітыкай і не сядзіць. Цяпер такое можна пачуць вельмі рэдка, і гэта будзе маргінальнае меркаванне, якое чалавек скажа і сам сябе за язык укусіць.
— А па-другое?
— А па-другое?
– Абстрагуючыся ад палітычнай сітуацыі, цяпер у нас такі біблейскі час, калі дабро – гэта дабро, а зло – зло, што супадае з крызісам постмадэрнісцкага светаўспрымання, паводле якога нішто не абсалютна і залежыць ад пункту гледжання і сістэмы каштоўнасцяў. Усё гэта звалілася на нашыя бедныя галовы: не кожны можа гэта асэнсаваць, а цяжар нясе. Усе разумеюць, што адбываецца нешта жудасна вялізнае, што мы ўступілі ў кропку вельмі маштабных пераменаў і ў нас няма шляху назад: ні ў той часткі грамадства, якая чакае пераменаў, ні ва ўлады. У 2006 ці ў 2010 годзе ён быў, і мы на яго ступілі. Цяпер жа нельга сказаць: “Я выходжу з гульні, да пабачэння”. Як ты гэта скажаш, калі больш за пяцьсот палітвязняў, калі забітыя, калі прылюдна прыніжаная ўся нацыя, бо тысячы людзей вымушаныя стаяць з паднятымі рукамі ля сценаў і голымі перад вартаўнікамі? Як гэта забыць? Калі згвалтавалі дзяўчыну, гэта з ёю да самай смерці.
– Абстрагуючыся ад палітычнай сітуацыі, цяпер у нас такі біблейскі час, калі дабро – гэта дабро, а зло – зло, што супадае з крызісам постмадэрнісцкага светаўспрымання, паводле якога нішто не абсалютна і залежыць ад пункту гледжання і сістэмы каштоўнасцяў. Усё гэта звалілася на нашыя бедныя галовы: не кожны можа гэта асэнсаваць, а цяжар нясе. Усе разумеюць, што адбываецца нешта жудасна вялізнае, што мы ўступілі ў кропку вельмі маштабных пераменаў і ў нас няма шляху назад: ні ў той часткі грамадства, якая чакае пераменаў, ні ва ўлады. У 2006 ці ў 2010 годзе ён быў, і мы на яго ступілі. Цяпер жа нельга сказаць: “Я выходжу з гульні, да пабачэння”. Як ты гэта скажаш, калі больш за пяцьсот палітвязняў, калі забітыя, калі прылюдна прыніжаная ўся нацыя, бо тысячы людзей вымушаныя стаяць з паднятымі рукамі ля сценаў і голымі перад вартаўнікамі? Як гэта забыць? Калі згвалтавалі дзяўчыну, гэта з ёю да самай смерці.
— Калі шмат для каго гэта быў час адкрыццяў, і пра грамадства, і пра ўладу, для вас нешта стала адкрыццём?
– Для мяне адкрыццё было з боку дабра. Нават цяпер, калі я ў даволі прыбітым стане, разумею, што месяцы з чэрвеня мінулага года да красавіка ў маім жыцці былі самымі асэнсаванымі і шчаслівымі, прытым што яны вельмі балючыя і пакутлівыя. У мяне ледзь не штодзённа ўзнікае адчуванне, што я жыла дзеля таго, каб у гэты час спатрэбіцца. Што я рабіла ў дзяцінстве і маладосці, прыход да беларушчыны, зацікаўленасць 1920–30-мі гадамі – усё было дзеля гэтага.
— Калі шмат для каго гэта быў час адкрыццяў, і пра грамадства, і пра ўладу, для вас нешта стала адкрыццём?
– Для мяне адкрыццё было з боку дабра. Нават цяпер, калі я ў даволі прыбітым стане, разумею, што месяцы з чэрвеня мінулага года да красавіка ў маім жыцці былі самымі асэнсаванымі і шчаслівымі, прытым што яны вельмі балючыя і пакутлівыя. У мяне ледзь не штодзённа ўзнікае адчуванне, што я жыла дзеля таго, каб у гэты час спатрэбіцца. Што я рабіла ў дзяцінстве і маладосці, прыход да беларушчыны, зацікаўленасць 1920–30-мі гадамі – усё было дзеля гэтага.
Я ж прыйшла ў беларушчыну толькі сем гадоў таму, а да гэтага мела пра яе вельмі прыблізнае і, як расійскі філолаг з адукацыі, снабісцкае ўяўленне. Канечне, такой ямы, у якую ты перыядычна валішся, ніколі раней не было, але ўсё адно гэта шчаслівы час. Мы ўсе жывём для чагосьці, у нашым жыцці ёсць сэнс, ты не проста як рыбка ў акварыуме плаваеш. У мяне шмат уражанняў ад маршаў, з двароў, нейкіх паездак, мне было цікава за ўсім назіраць. Я тады паставіла сабе задачу паспрабаваць усе формы актыўнасці, якія толькі ёсць, адкрытыя і партызанскія, хоць, можа, узрост і не дазваляе бегаць сайгакам па зімніх лугах і ламацца праз кусты. З верасня да красавіка я прачытала больш за семдзесят лекцыяў у дварах. Амаль усе я памятаю і перыядычна перабіраю ў галаве, каб не забыцца: калі стане бяспечна, іх трэба будзе класці ў тэкст, бо такія сюжэты і такія перажыванні ніколі не знойдзеш у спакойны час.
– Які самы ўзрушальны каментар вы пачулі пасля дваровай лекцыі?
– Самы ўзрушальны быў месяц пасля смерці Ромы Бандарэнкі. Тады ўсе жылі як у мурашніку і перажывалі ўсё аднолькавае: двары розныя, людзі розныя, атмасферы розныя, а рэакцыі адны і тыя ж. Пасля кожнай лекцыі, калі я расказвала, што хацела расказаць, нехта пытаў: “Можна я прачытаю свой верш?” Людзі выходзілі і з надрывам і нейкім унутраным болем чыталі свае аматарскія радкі. Мужчыны, хлопцы, дзяўчаты, дзеці, падлеткі. Цяпер у нас усё па праўдзе, больш няма гэтых голых эстэцкіх разважанняў пра дабро і зло. Бо ўсё асабіста пражытае, скурай адчутае, на спінах дубінкамі выбітае.
– Які самы ўзрушальны каментар вы пачулі пасля дваровай лекцыі?
– Самы ўзрушальны быў месяц пасля смерці Ромы Бандарэнкі. Тады ўсе жылі як у мурашніку і перажывалі ўсё аднолькавае: двары розныя, людзі розныя, атмасферы розныя, а рэакцыі адны і тыя ж. Пасля кожнай лекцыі, калі я расказвала, што хацела расказаць, нехта пытаў: “Можна я прачытаю свой верш?” Людзі выходзілі і з надрывам і нейкім унутраным болем чыталі свае аматарскія радкі. Мужчыны, хлопцы, дзяўчаты, дзеці, падлеткі. Цяпер у нас усё па праўдзе, больш няма гэтых голых эстэцкіх разважанняў пра дабро і зло. Бо ўсё асабіста пражытае, скурай адчутае, на спінах дубінкамі выбітае.
– Пераломны момант, які раздзяляе на да і пасля, здарыўся таксама і ў сферы культуры. Якою, на ваш погляд, беларуская культура ўвайшла ў 2020 год?
– Яна насамрэч ужо была ў чаканні пераменаў, асабліва маладая, асабліва асветніцтва, асабліва навукова-папулярны кірунак. Культура вельмі ўзбуяла перад 2020 годам, мне было цікава жыць у той час, я бачыла, што з кожным днём яна нешта прыбаўляе. Таму не тое каб беларускую культуру пераламала, проста яна ў мінулым годзе выбухнула. Усё, што адчувалася, хацелася, рыхтавалася, успыхнула.
Гэта перадусім, вядома, моладзь, бо старэйшае пакаленне – усё. Я бачу, што гэты час яно ўжо не можа ўсвядоміць, апісаць, адрэфлексаваць. Маладыя людзі ўвогуле значна больш карысныя для новай беларускай супольнасці, чым мы, старыя аскепкі, якія нарадзіліся ў СССР і цягнем за сабою шлейф патрыярхальных закідонаў.
Я лічу, памежныя сітуацыі для культуры – гэта добра. Хацелася б, каб і культурная супольнасць, і правілы паводзінаў у ёй таксама змяніліся. Бо гэта было непрыемнае месца, скажу па праўдзе. Людзі ў гэтай супольнасці як павукі ў слоіку, і ва ўмовах, калі мала чытачоў, гледачоў, спажыўцоў, тут узнікае досыць дробязная канкурэнцыя. Вельмі хочацца, каб па ёй прайшла вялікая калона з прыгожымі сцягамі і гэта ўсё вымыла.
Гэта перадусім, вядома, моладзь, бо старэйшае пакаленне – усё. Я бачу, што гэты час яно ўжо не можа ўсвядоміць, апісаць, адрэфлексаваць. Маладыя людзі ўвогуле значна больш карысныя для новай беларускай супольнасці, чым мы, старыя аскепкі, якія нарадзіліся ў СССР і цягнем за сабою шлейф патрыярхальных закідонаў.
Я лічу, памежныя сітуацыі для культуры – гэта добра. Хацелася б, каб і культурная супольнасць, і правілы паводзінаў у ёй таксама змяніліся. Бо гэта было непрыемнае месца, скажу па праўдзе. Людзі ў гэтай супольнасці як павукі ў слоіку, і ва ўмовах, калі мала чытачоў, гледачоў, спажыўцоў, тут узнікае досыць дробязная канкурэнцыя. Вельмі хочацца, каб па ёй прайшла вялікая калона з прыгожымі сцягамі і гэта ўсё вымыла.
– Пераломны момант, які раздзяляе на да і пасля, здарыўся таксама і ў сферы культуры. Якою, на ваш погляд, беларуская культура ўвайшла ў 2020 год?
– Яна насамрэч ужо была ў чаканні пераменаў, асабліва маладая, асабліва асветніцтва, асабліва навукова-папулярны кірунак. Культура вельмі ўзбуяла перад 2020 годам, мне было цікава жыць у той час, я бачыла, што з кожным днём яна нешта прыбаўляе. Таму не тое каб беларускую культуру пераламала, проста яна ў мінулым годзе выбухнула. Усё, што адчувалася, хацелася, рыхтавалася, успыхнула.
Гэта перадусім, вядома, моладзь, бо старэйшае пакаленне – усё. Я бачу, што гэты час яно ўжо не можа ўсвядоміць, апісаць, адрэфлексаваць. Маладыя людзі ўвогуле значна больш карысныя для новай беларускай супольнасці, чым мы, старыя аскепкі, якія нарадзіліся ў СССР і цягнем за сабою шлейф патрыярхальных закідонаў.
Я лічу, памежныя сітуацыі для культуры – гэта добра. Хацелася б, каб і культурная супольнасць, і правілы паводзінаў у ёй таксама змяніліся. Бо гэта было непрыемнае месца, скажу па праўдзе. Людзі ў гэтай супольнасці як павукі ў слоіку, і ва ўмовах, калі мала чытачоў, гледачоў, спажыўцоў, тут узнікае досыць дробязная канкурэнцыя. Вельмі хочацца, каб па ёй прайшла вялікая калона з прыгожымі сцягамі і гэта ўсё вымыла.
Гэта перадусім, вядома, моладзь, бо старэйшае пакаленне – усё. Я бачу, што гэты час яно ўжо не можа ўсвядоміць, апісаць, адрэфлексаваць. Маладыя людзі ўвогуле значна больш карысныя для новай беларускай супольнасці, чым мы, старыя аскепкі, якія нарадзіліся ў СССР і цягнем за сабою шлейф патрыярхальных закідонаў.
Я лічу, памежныя сітуацыі для культуры – гэта добра. Хацелася б, каб і культурная супольнасць, і правілы паводзінаў у ёй таксама змяніліся. Бо гэта было непрыемнае месца, скажу па праўдзе. Людзі ў гэтай супольнасці як павукі ў слоіку, і ва ўмовах, калі мала чытачоў, гледачоў, спажыўцоў, тут узнікае досыць дробязная канкурэнцыя. Вельмі хочацца, каб па ёй прайшла вялікая калона з прыгожымі сцягамі і гэта ўсё вымыла.
– Ці павялічылася пасля падзеяў жніўня важкасць культуры паводле таго, якую ролю яна адыгрывае ў грамадскіх працэсах і як яе ўспрымае грамадства?
– Мне падаецца, залаты час запатрабаванасці прыпаў на познюю восень і пачатак зімы. Цяпер, па-першае, складана знайсці шлях да чытача, слухача, гледача: дзе пляцоўкі? Па-другое, не думаю, што ў людзей сёння ёсць механізмы ўспрымання адрэфлексаванага кімсьці.
Мастацтву і мастакам зараз самім трэба справіцца з сабой і ўсё пераварыць. Не адна я ў прыбітым стане, ён агульны, культура цяпер крыху афігеўшая. Не ведаю, ці пішуцца цяпер п’есы і карціны, апроч нейкіх плакатных рэчаў. Я не магу пісаць зусім, проста фізічна не магу, словы не складаюцца ў сказы, хаця апошнія сем гадоў у мяне выходзіла па некалькі кніжак за год.
Мастацтву і мастакам зараз самім трэба справіцца з сабой і ўсё пераварыць. Не адна я ў прыбітым стане, ён агульны, культура цяпер крыху афігеўшая. Не ведаю, ці пішуцца цяпер п’есы і карціны, апроч нейкіх плакатных рэчаў. Я не магу пісаць зусім, проста фізічна не магу, словы не складаюцца ў сказы, хаця апошнія сем гадоў у мяне выходзіла па некалькі кніжак за год.
– Ці павялічылася пасля падзеяў жніўня важкасць культуры паводле таго, якую ролю яна адыгрывае ў грамадскіх працэсах і як яе ўспрымае грамадства?
– Мне падаецца, залаты час запатрабаванасці прыпаў на познюю восень і пачатак зімы. Цяпер, па-першае, складана знайсці шлях да чытача, слухача, гледача: дзе пляцоўкі? Па-другое, не думаю, што ў людзей сёння ёсць механізмы ўспрымання адрэфлексаванага кімсьці.
Мастацтву і мастакам зараз самім трэба справіцца з сабой і ўсё пераварыць. Не адна я ў прыбітым стане, ён агульны, культура цяпер крыху афігеўшая. Не ведаю, ці пішуцца цяпер п’есы і карціны, апроч нейкіх плакатных рэчаў. Я не магу пісаць зусім, проста фізічна не магу, словы не складаюцца ў сказы, хаця апошнія сем гадоў у мяне выходзіла па некалькі кніжак за год.
Мастацтву і мастакам зараз самім трэба справіцца з сабой і ўсё пераварыць. Не адна я ў прыбітым стане, ён агульны, культура цяпер крыху афігеўшая. Не ведаю, ці пішуцца цяпер п’есы і карціны, апроч нейкіх плакатных рэчаў. Я не магу пісаць зусім, проста фізічна не магу, словы не складаюцца ў сказы, хаця апошнія сем гадоў у мяне выходзіла па некалькі кніжак за год.
– Калі вярнуцца ў дажнівеньскі час, вы на працы ў Смалявіцкай гімназіі адчувалі нейкі ціск?
– Калі вярнуцца ў дажнівеньскі час, вы на працы ў Смалявіцкай гімназіі адчувалі нейкі ціск?
– Не. Але, безумоўна, я адчувала пэўную нязручнасць, бо заўсёды складана побач бачыць дурняў. Справа ў тым, што я прыходзіла ў тую школу крышачку як Зора: мяне бралі на спецыяльныя задачы – рыхтаваць алімпіяднікаў і ўдзельнікаў навукова-практычных канферэнцыяў, а наўзамен абяцалі не грузіць усялякай фігнёй. Не магу сказаць, што адчувала ідэалагічны ціск: усе ведалі маё прозвішча і разумелі, што да мяне з гэтым падыходзіць не варта. Да таго ж я асабліва не паддавалася. Я ішла на кампраміс у падпісцы, але выпісвала “Нашу гісторыю”, “Новы час” і газету “Культура”. Дарэчы, не магу зразумець, што перашкаджае іншым таксама выбіраць тое, што яны хочуць. У БРСМ дзеці самі не ўступалі, на суботнікі я ніколі не ездзіла. Мне падаецца, калі ты кажаш, што не хочаш, – ну што з табою зробяць? Калі б мы ўсе ўнутры мелі разуменне, што калі ты не будзеш падціскацца, ніхто на цябе не націсне, у жыцці ўсё было б значна прасцей і весялей.
– Не. Але, безумоўна, я адчувала пэўную нязручнасць, бо заўсёды складана побач бачыць дурняў. Справа ў тым, што я прыходзіла ў тую школу крышачку як Зора: мяне бралі на спецыяльныя задачы – рыхтаваць алімпіяднікаў і ўдзельнікаў навукова-практычных канферэнцыяў, а наўзамен абяцалі не грузіць усялякай фігнёй. Не магу сказаць, што адчувала ідэалагічны ціск: усе ведалі маё прозвішча і разумелі, што да мяне з гэтым падыходзіць не варта. Да таго ж я асабліва не паддавалася. Я ішла на кампраміс у падпісцы, але выпісвала “Нашу гісторыю”, “Новы час” і газету “Культура”. Дарэчы, не магу зразумець, што перашкаджае іншым таксама выбіраць тое, што яны хочуць. У БРСМ дзеці самі не ўступалі, на суботнікі я ніколі не ездзіла. Мне падаецца, калі ты кажаш, што не хочаш, – ну што з табою зробяць? Калі б мы ўсе ўнутры мелі разуменне, што калі ты не будзеш падціскацца, ніхто на цябе не націсне, у жыцці ўсё было б значна прасцей і весялей.
– То бок вы супрацьстаялі сістэме.
– Я не супрацьстаяла, проста ў пэўныя моманты не ўваходзіла з ёй у кантакт. Я вельмі спакойна стаўлюся да дзяржаўнай школы і яе ініцыятываў, люблю яе надбудовы кшталту інстытутаў развіцця адукацыі. Я з вялікім задавальненнем удзельнічала ў конкурсах “Настаўнік года”, хоць разумела, што не прайду далей за паўфінал, але мне гэта было і не трэба. Там класныя задачы, адрэналін, да таго ж я сама бачу, што лепшая за ўсіх: вось так кайфанула і пайшла. У дзяржаўнай школе шмат жывога, таму для мяне не было праблемай у ёй працаваць. А што да ідэалагічнага ціску, я яго проста не прымала на сябе, і адпаведна ніхто яго на мяне не ўскладаў.
– То бок вы супрацьстаялі сістэме.
– Я не супрацьстаяла, проста ў пэўныя моманты не ўваходзіла з ёй у кантакт. Я вельмі спакойна стаўлюся да дзяржаўнай школы і яе ініцыятываў, люблю яе надбудовы кшталту інстытутаў развіцця адукацыі. Я з вялікім задавальненнем удзельнічала ў конкурсах “Настаўнік года”, хоць разумела, што не прайду далей за паўфінал, але мне гэта было і не трэба. Там класныя задачы, адрэналін, да таго ж я сама бачу, што лепшая за ўсіх: вось так кайфанула і пайшла. У дзяржаўнай школе шмат жывога, таму для мяне не было праблемай у ёй працаваць. А што да ідэалагічнага ціску, я яго проста не прымала на сябе, і адпаведна ніхто яго на мяне не ўскладаў.
– А на нейкія кампрамісы апроч падпіскі ўсё ж даводзілася ісці?
– У мяне не было нагодаў. Адзін раз мяне так хацелі прымусіць да класнага кіраўніцтва, што пагражалі забраць стаўку. Для настаўніка гэта важна: калі ў цябе хаця б на гадзіну менш за стаўку, твой заробак можа скараціцца ўдвая. Але я сказала: “Добра, забірайце”. Яны проста ачумелі. Мая заява на памяншэнне стаўкі праляжала паўгода, у выніку бацькі вучняў пачалі бузіць. І мне вярнулі клас, які адабралі. І зноў у мяне была мая стаўка, яшчэ і з плюсамі. Людзі паддаюцца пагрозам, бо баяцца, яны не вераць у сябе, гэта закладаецца з дзяцінства. Я, прыкладам, ніколі не баялася згубіць працу, бо разумела, што заўсёды знайду іншую. Больш за тое, я ніколі не працавала ў адным месцы, адзін раз у мяне было дзевяць крыніцаў заробку. Калі ў чэрвені я згубіла працу, я разумела, што проста выходжу на абочыну, падымаю руку і пачынаю выбіраць наступную.
– А на нейкія кампрамісы апроч падпіскі ўсё ж даводзілася ісці?
– У мяне не было нагодаў. Адзін раз мяне так хацелі прымусіць да класнага кіраўніцтва, што пагражалі забраць стаўку. Для настаўніка гэта важна: калі ў цябе хаця б на гадзіну менш за стаўку, твой заробак можа скараціцца ўдвая. Але я сказала: “Добра, забірайце”. Яны проста ачумелі. Мая заява на памяншэнне стаўкі праляжала паўгода, у выніку бацькі вучняў пачалі бузіць. І мне вярнулі клас, які адабралі. І зноў у мяне была мая стаўка, яшчэ і з плюсамі. Людзі паддаюцца пагрозам, бо баяцца, яны не вераць у сябе, гэта закладаецца з дзяцінства. Я, прыкладам, ніколі не баялася згубіць працу, бо разумела, што заўсёды знайду іншую. Больш за тое, я ніколі не працавала ў адным месцы, адзін раз у мяне было дзевяць крыніцаў заробку. Калі ў чэрвені я згубіла працу, я разумела, што проста выходжу на абочыну, падымаю руку і пачынаю выбіраць наступную.
– Вы сумняваліся, публікаваць ці не публікаваць верш пра Колю?
– Не, увогуле не. Я яго прыдумала і адразу апублікавала.
– Вы сумняваліся, публікаваць ці не публікаваць верш пра Колю?
– Не, увогуле не. Я яго прыдумала і адразу апублікавала.
– Помню ваш допіс у Facebook пра тое, што з вамі не працягваюць кантракту. Ён быў вельмі ўзважаны і спакойны. На душы насамрэч так і было?
– Я даволі затарможаны чалавек, моцныя перажыванні да мяне прыходзяць потым. Мяне тады выклікалі проста пасярод кансультацыі перад ЦТ. Сядзіць увесь клас, у нас ідзе актыўная праца, а на кансультацыях у мяне заўсёды спартыўны рэжым. І вось дырэктар мяне кліча, у нас адбываецца гутарка, ён працягвае мне паперку, я яе падпісваю і вяртаюся, там жа дзеці сядзяць. Потым я прыйшла дадому і моцна здзівілася. Я вучыла сына дырэктара і палову дзяцей райана і падумала: “У сэнсе? На каго вы іх кідаеце?” Потым я стала перажываць, спачатку за сябе, бо з гэтымі дзецьмі ў мяне было шмат планаў. А пасля паста ў Facebook мне пачалі пісаць вучні, і я тры дні несупынна рыдала. Настаўнік павінен умець развітвацца з дзецьмі: ты ў іх укладаешся, але ў чэрвені мусіш сказаць “да пабачэння” і не драць сабе сэрца. Але расставанне з тымі дзецьмі я не магу ўнутры сябе перажыць да сёння.
– Помню ваш допіс у Facebook пра тое, што з вамі не працягваюць кантракту. Ён быў вельмі ўзважаны і спакойны. На душы насамрэч так і было?
– Я даволі затарможаны чалавек, моцныя перажыванні да мяне прыходзяць потым. Мяне тады выклікалі проста пасярод кансультацыі перад ЦТ. Сядзіць увесь клас, у нас ідзе актыўная праца, а на кансультацыях у мяне заўсёды спартыўны рэжым. І вось дырэктар мяне кліча, у нас адбываецца гутарка, ён працягвае мне паперку, я яе падпісваю і вяртаюся, там жа дзеці сядзяць. Потым я прыйшла дадому і моцна здзівілася. Я вучыла сына дырэктара і палову дзяцей райана і падумала: “У сэнсе? На каго вы іх кідаеце?” Потым я стала перажываць, спачатку за сябе, бо з гэтымі дзецьмі ў мяне было шмат планаў. А пасля паста ў Facebook мне пачалі пісаць вучні, і я тры дні несупынна рыдала. Настаўнік павінен умець развітвацца з дзецьмі: ты ў іх укладаешся, але ў чэрвені мусіш сказаць “да пабачэння” і не драць сабе сэрца. Але расставанне з тымі дзецьмі я не магу ўнутры сябе перажыць да сёння.
– Нехта казаў, што на сумленныя рашэнні і дзеянні наваколле адказвае адпаведным чынам. Вы адчулі нейкі адказ сусвету?
– Нехта казаў, што на сумленныя рашэнні і дзеянні наваколле адказвае адпаведным чынам. Вы адчулі нейкі адказ сусвету?
– Я ўвесь час пра гэта думаю. Пра тое, што за гэты год адбылося як адказ на мае дзеянні. Мне вельмі шмат прыйшло ад сусвету. Напрыклад, я ніколі не збіралася станавіцца паэтам – цяпер мае вершы перакладзеныя на восем еўрапейскіх моваў і размешчаныя ў перакладной анталогіі. Кніжка “Мая школа” выйшла ў сакавіку, а яе ўжо нельга купіць, прадаліся два наклады.
Я рэальна за гэты час набыла шмат сацыяльнага капіталу, але справа ў тым, што ён мне быў не патрэбны, ён мяне не радуе, я не магу сказаць: “Хай усё гарыць агнём, а я расту”. Лепш бы гэтага не было, але таксама не катавалі б людзей, не сядзелі б палітвязні. Раней, калі ў якасці найлепшых беларускіх пісьменнікаў называлі Бахарэвіча і Марціновіча, я ўнутры варушылася, маўляў, маглі б і мяне назваць. Дык вось нядаўна такі ланцужок з’явіўся. І ведаеце, у каго? У Мукавозчыка. Я ўнутры вельмі рагатала.
Я рэальна за гэты час набыла шмат сацыяльнага капіталу, але справа ў тым, што ён мне быў не патрэбны, ён мяне не радуе, я не магу сказаць: “Хай усё гарыць агнём, а я расту”. Лепш бы гэтага не было, але таксама не катавалі б людзей, не сядзелі б палітвязні. Раней, калі ў якасці найлепшых беларускіх пісьменнікаў называлі Бахарэвіча і Марціновіча, я ўнутры варушылася, маўляў, маглі б і мяне назваць. Дык вось нядаўна такі ланцужок з’явіўся. І ведаеце, у каго? У Мукавозчыка. Я ўнутры вельмі рагатала.
– Я ўвесь час пра гэта думаю. Пра тое, што за гэты год адбылося як адказ на мае дзеянні. Мне вельмі шмат прыйшло ад сусвету. Напрыклад, я ніколі не збіралася станавіцца паэтам – цяпер мае вершы перакладзеныя на восем еўрапейскіх моваў і размешчаныя ў перакладной анталогіі. Кніжка “Мая школа” выйшла ў сакавіку, а яе ўжо нельга купіць, прадаліся два наклады.
Я рэальна за гэты час набыла шмат сацыяльнага капіталу, але справа ў тым, што ён мне быў не патрэбны, ён мяне не радуе, я не магу сказаць: “Хай усё гарыць агнём, а я расту”. Лепш бы гэтага не было, але таксама не катавалі б людзей, не сядзелі б палітвязні. Раней, калі ў якасці найлепшых беларускіх пісьменнікаў называлі Бахарэвіча і Марціновіча, я ўнутры варушылася, маўляў, маглі б і мяне назваць. Дык вось нядаўна такі ланцужок з’явіўся. І ведаеце, у каго? У Мукавозчыка. Я ўнутры вельмі рагатала.
Я рэальна за гэты час набыла шмат сацыяльнага капіталу, але справа ў тым, што ён мне быў не патрэбны, ён мяне не радуе, я не магу сказаць: “Хай усё гарыць агнём, а я расту”. Лепш бы гэтага не было, але таксама не катавалі б людзей, не сядзелі б палітвязні. Раней, калі ў якасці найлепшых беларускіх пісьменнікаў называлі Бахарэвіча і Марціновіча, я ўнутры варушылася, маўляў, маглі б і мяне назваць. Дык вось нядаўна такі ланцужок з’явіўся. І ведаеце, у каго? У Мукавозчыка. Я ўнутры вельмі рагатала.
– Гэта ў вас наўмысная ўстаноўка пісаць у Facebook нешта натхняльнае?
– Так, іншы раз мне падаецца, што я на працы, і гэта тое, што я мушу рабіць і да чаго закліканая. Я не магу выйсці са сцягам, як Ніна Багінская, не магу скокнуць і сабраць людзей, як можна было зрабіць у Дзень Волі на Бангалоры. Канцэнтрацыя людзей там была неверагодная, і, калі б у пэўны момант нехта выскачыў на дарогу і крыкнуў, адразу б сфармавалася калона. Затое я магу пісаць натхняльныя пасты ў Facebook і такім чынам падтрымліваць людзей. Значыць, калі ў мяне ёсць адпаведны настрой, бо схлусіць у такім немагчыма, я шукаю ў сабе годную эмоцыю, вартую таго, каб пра яе напісаць.
– Гэта ў вас наўмысная ўстаноўка пісаць у Facebook нешта натхняльнае?
– Так, іншы раз мне падаецца, што я на працы, і гэта тое, што я мушу рабіць і да чаго закліканая. Я не магу выйсці са сцягам, як Ніна Багінская, не магу скокнуць і сабраць людзей, як можна было зрабіць у Дзень Волі на Бангалоры. Канцэнтрацыя людзей там была неверагодная, і, калі б у пэўны момант нехта выскачыў на дарогу і крыкнуў, адразу б сфармавалася калона. Затое я магу пісаць натхняльныя пасты ў Facebook і такім чынам падтрымліваць людзей. Значыць, калі ў мяне ёсць адпаведны настрой, бо схлусіць у такім немагчыма, я шукаю ў сабе годную эмоцыю, вартую таго, каб пра яе напісаць.
– Паводле вашых ведаў пра 1920–30-ыя, характар беларуса і нашае нацыянальнае: ці было ўсё тое, праз што мы апошнім часам праходзім, нам наканавана?
– Паводле вашых ведаў пра 1920–30-ыя, характар беларуса і нашае нацыянальнае: ці было ўсё тое, праз што мы апошнім часам праходзім, нам наканавана?
– Хутчэй за ўсё так. Калі складаеш у галаве такі канструкт, здаецца, што ты прыдумляеш. Як калі думаеш, што беларусы і такія, і сякія, ловіш сябе за хвост і думаеш: ну гэта ўжо рамантык, Уладзімір Сямёнавіч Караткевіч, казка. А тут аказалася, што не казка, яны сапраўды такія.
Мне ці Паўлу заўсёды было ўласціва думаць пра беларусаў у найлепшых характарыстыках. Магчыма, таму, што вакол заўсёды былі файныя прыклады, у нашай сям’і толькі прыстойныя і цікавыя людзі, няма каго саромецца. Можа, гэта і непаліткарэктнае выказванне, але беларусаў я люблю больш за ўсіх. Мне падаецца, менавіта яны ў сілу сваёй трываласці, цярплівасці, талерантнасці і ўмення чакаць, захоўваючы нешта ўнутры, больш за іншых адпавядаюць патрэбам новага часу. Яны могуць лепш за іншых перажыць крызіс, пералапаціць яго ў сабе і знайсці з яго максімальна адэкватнае, неагрэсіўнае выйсце. Чалавецтва ўвогуле ідзе да таго, каб скончыць са светам агрэсіі. Мы цяпер вельмі на сваім месцы. Праўда, калі беларусы апынаюцца на сваім месцы, яны дорага за гэта плоцяць.
Мне ці Паўлу заўсёды было ўласціва думаць пра беларусаў у найлепшых характарыстыках. Магчыма, таму, што вакол заўсёды былі файныя прыклады, у нашай сям’і толькі прыстойныя і цікавыя людзі, няма каго саромецца. Можа, гэта і непаліткарэктнае выказванне, але беларусаў я люблю больш за ўсіх. Мне падаецца, менавіта яны ў сілу сваёй трываласці, цярплівасці, талерантнасці і ўмення чакаць, захоўваючы нешта ўнутры, больш за іншых адпавядаюць патрэбам новага часу. Яны могуць лепш за іншых перажыць крызіс, пералапаціць яго ў сабе і знайсці з яго максімальна адэкватнае, неагрэсіўнае выйсце. Чалавецтва ўвогуле ідзе да таго, каб скончыць са светам агрэсіі. Мы цяпер вельмі на сваім месцы. Праўда, калі беларусы апынаюцца на сваім месцы, яны дорага за гэта плоцяць.
– Хутчэй за ўсё так. Калі складаеш у галаве такі канструкт, здаецца, што ты прыдумляеш. Як калі думаеш, што беларусы і такія, і сякія, ловіш сябе за хвост і думаеш: ну гэта ўжо рамантык, Уладзімір Сямёнавіч Караткевіч, казка. А тут аказалася, што не казка, яны сапраўды такія.
Мне ці Паўлу заўсёды было ўласціва думаць пра беларусаў у найлепшых характарыстыках. Магчыма, таму, што вакол заўсёды былі файныя прыклады, у нашай сям’і толькі прыстойныя і цікавыя людзі, няма каго саромецца. Можа, гэта і непаліткарэктнае выказванне, але беларусаў я люблю больш за ўсіх. Мне падаецца, менавіта яны ў сілу сваёй трываласці, цярплівасці, талерантнасці і ўмення чакаць, захоўваючы нешта ўнутры, больш за іншых адпавядаюць патрэбам новага часу. Яны могуць лепш за іншых перажыць крызіс, пералапаціць яго ў сабе і знайсці з яго максімальна адэкватнае, неагрэсіўнае выйсце. Чалавецтва ўвогуле ідзе да таго, каб скончыць са светам агрэсіі. Мы цяпер вельмі на сваім месцы. Праўда, калі беларусы апынаюцца на сваім месцы, яны дорага за гэта плоцяць.
Мне ці Паўлу заўсёды было ўласціва думаць пра беларусаў у найлепшых характарыстыках. Магчыма, таму, што вакол заўсёды былі файныя прыклады, у нашай сям’і толькі прыстойныя і цікавыя людзі, няма каго саромецца. Можа, гэта і непаліткарэктнае выказванне, але беларусаў я люблю больш за ўсіх. Мне падаецца, менавіта яны ў сілу сваёй трываласці, цярплівасці, талерантнасці і ўмення чакаць, захоўваючы нешта ўнутры, больш за іншых адпавядаюць патрэбам новага часу. Яны могуць лепш за іншых перажыць крызіс, пералапаціць яго ў сабе і знайсці з яго максімальна адэкватнае, неагрэсіўнае выйсце. Чалавецтва ўвогуле ідзе да таго, каб скончыць са светам агрэсіі. Мы цяпер вельмі на сваім месцы. Праўда, калі беларусы апынаюцца на сваім месцы, яны дорага за гэта плоцяць.
– Падчас інтэрв’ю прагучалі дзве думкі: што гэта вельмі асэнсаваны і таму шчаслівы час, а таксама, што ніякія поспехі не патрэбныя, калі сядзяць палітвязні. Вы думаеце, лепш, каб усё гэта ў Беларусі так ці інакш здарылася?
– Так, безумоўна. Калі я думаю, ці не вярнуцца б мне ў 2019-ы, то не, ні ў якім разе, мы мусілі прайсці свой 2020-ы, і дзякуй богу, што ўжо прайшлі. Палітвязняў я разумею – мне так прасцей – як людзей на самай цяжкай і карыснай працы, бо ўсё цяпер трымаецца на нашым пачуцці да іх.
Іх знаходжанне ў турме таксама вельмі асэнсаванае. Гэта страшна, не хацелася б ні разу, каб нехта там быў, але тое, што робяць палітвязні, – самае важнае, што цяпер робіць хто б ні было з беларусаў. Гэта нашая самая-самая моц, прычым яны ж не могуць выйсці з гульні. Я бачу, што далей пратэст пойдзе ў самым правільным накірунку непраціўлення злу, як у Гандзі. Для гэтага трэба, каб кожны чалавек проста перастаў ісці на кампрамісы. Гэта цяжкі шлях, але канструктыўны. І мы яго пройдзем значна хутчэй, чым у свой час Індыя.
Іх знаходжанне ў турме таксама вельмі асэнсаванае. Гэта страшна, не хацелася б ні разу, каб нехта там быў, але тое, што робяць палітвязні, – самае важнае, што цяпер робіць хто б ні было з беларусаў. Гэта нашая самая-самая моц, прычым яны ж не могуць выйсці з гульні. Я бачу, што далей пратэст пойдзе ў самым правільным накірунку непраціўлення злу, як у Гандзі. Для гэтага трэба, каб кожны чалавек проста перастаў ісці на кампрамісы. Гэта цяжкі шлях, але канструктыўны. І мы яго пройдзем значна хутчэй, чым у свой час Індыя.
– Падчас інтэрв’ю прагучалі дзве думкі: што гэта вельмі асэнсаваны і таму шчаслівы час, а таксама, што ніякія поспехі не патрэбныя, калі сядзяць палітвязні. Вы думаеце, лепш, каб усё гэта ў Беларусі так ці інакш здарылася?
– Так, безумоўна. Калі я думаю, ці не вярнуцца б мне ў 2019-ы, то не, ні ў якім разе, мы мусілі прайсці свой 2020-ы, і дзякуй богу, што ўжо прайшлі. Палітвязняў я разумею – мне так прасцей – як людзей на самай цяжкай і карыснай працы, бо ўсё цяпер трымаецца на нашым пачуцці да іх.
Іх знаходжанне ў турме таксама вельмі асэнсаванае. Гэта страшна, не хацелася б ні разу, каб нехта там быў, але тое, што робяць палітвязні, – самае важнае, што цяпер робіць хто б ні было з беларусаў. Гэта нашая самая-самая моц, прычым яны ж не могуць выйсці з гульні. Я бачу, што далей пратэст пойдзе ў самым правільным накірунку непраціўлення злу, як у Гандзі. Для гэтага трэба, каб кожны чалавек проста перастаў ісці на кампрамісы. Гэта цяжкі шлях, але канструктыўны. І мы яго пройдзем значна хутчэй, чым у свой час Індыя.
Іх знаходжанне ў турме таксама вельмі асэнсаванае. Гэта страшна, не хацелася б ні разу, каб нехта там быў, але тое, што робяць палітвязні, – самае важнае, што цяпер робіць хто б ні было з беларусаў. Гэта нашая самая-самая моц, прычым яны ж не могуць выйсці з гульні. Я бачу, што далей пратэст пойдзе ў самым правільным накірунку непраціўлення злу, як у Гандзі. Для гэтага трэба, каб кожны чалавек проста перастаў ісці на кампрамісы. Гэта цяжкі шлях, але канструктыўны. І мы яго пройдзем значна хутчэй, чым у свой час Індыя.
Падтрымаць беларускіх дзеячаў культуры, якія зазналі рэпрэсіі, ды іх новыя праекты
Галоўная старонка
Да галоўнай
Наступны матэрыял
Да наступнага матэрыялу