« Немагчыма здабыць перамогу за некалькі дзён, калі мы столькі часу вырошчвалі гэтага звера »

Кацярына

Ваданосава

Кацярына Ваданосава

«Немагчыма здабыць перамогу за некалькі дзён, калі мы столькі часу вырошчвалі гэтага звера»

Спявачка, паэтка, мультыінструменталістка, мастачка, швачка, майстарка вышыўкі і народных строяў, каліграфка, рэстаўратарка, акторка і тэлевядоўца. Скончыла педагагічны ўніверсітэт – вывучала гісторыю і рэлігіязнаўства, працавала ў Дзяржаўным літаратурным музеі Янкі Купалы. Грала ў гуртах “Alta mente” і Kaciaryna Vadanosava & Fantasy Orchestra. Лаўрэатка фестываляў “Культурная эвалюцыя”, “Бардаўская восень”, OPPA ды іншых. З 2018 года рабіла на тэлеканале “Беларусь 3” адзіную ў краіне праграму пра беларускую культуру і спадчыну. Пасля выбараў 2020 года праз крымінальны пераслед была вымушаная з'ехаць за мяжу.

Нават у “прадлёнцы” мы гаварылі па-беларуску

У мяне была такая традыцыя ў сям’і, якая пратрымалася даволі доўга: беларускамоўныя дні. Мы з мамаю спрабавалі размаўляць па-беларуску адзін дзень на тыдзень. Пачатковая школа прыйшлася акурат на кароценькі прамежак часу беларусізацыі – пачатак 90-х, у нас нават фізкультура была па-беларуску. Была зусім маладая настаўніца, яна не дужа добра размаўляла па-беларуску, але з такім імпэтам да сваёй працы ставілася, што нават на перапынках, нават у “прадлёнцы” мы гаварылі – прынамсі стараліся гаварыць – па-беларуску. І вось гэтае абсалютна натуральнае стаўленне да беларускае мовы ў мяне захавалася. Напэўна, гэта самы галоўны фактар, зыходзячы з якога я магу нармальна размаўляць па-беларуску.

Калі я чытала па-беларуску, а гэта былі класныя творы, Баршчэўскі, той жа Колас, “Сымон Музыка”, “Шляхціч Завальня”, яны заўсёды выклікалі ў мяне такія карцінкі, якія мне здаюцца вельмі прыгожымі, вельмі блізкімі. Гэта якраз вельмі моцна пераклікалася з маімі сярэднявечнымі памкненнямі. Гэткае шчымлівае пачуццё страшнай прыгажосці, якую мы калісьці мелі, а цяпер ужо не маем, але памяць пра яе жыве. Ніколі не наведвала нейкіх курсаў, проста вельмі шмат кніжак чытала і пакрысе... А ва ўніверсітэце ўжо цалкам перайшла.

Варта дадаць, што ў мяне звышінтэлігентная сям’я. Мама з адукацыі акторка, але пасля смерці бацькі не іграла нідзе, а займалася руціннымі справамі. А бацька быў класічны фізік-лірык, ён быў праграмістам і адначасова музыкам. Ён памёр, калі мне было 4 гады, і ў мяне ў памяці захаваўся ягоны супербездакорны рыцарскі вобраз, які вёў мяне ўсё маленства і падлеткавы ўзрост.

У нас дома стаялі ягоныя інструменты, агромністая на той час калекцыя вінілаў, і мяне цешыла, што я магу захапляцца тымі самымі кружэлкамі, тымі самымі “Бітламі”, “Пінк Флойдам”, якіх слухаў мой тата. Што я магла чытаць ягоныя кніжкі. А ў нас вельмі шыкоўная бібліятэка была. Менавіта тады я захварэла на эстэтыку сярэднявечча, на гэтыя вычварныя, варварскія, недарэчныя штукі, якія былі абсалютна адрозныя ад таго, што мы бачылі перад сабою ў пачатку 90-х – усе гэтыя рудыя секцыі, зэдлікі і кляёнкі на кухні.

Мне сапраўды вельмі падабаецца аздабляць людзей

Калі прыйшоў час вызначацца, кім жа я буду, у мяне былі тры дарогі. Першая – станавіцца прафесійным музыкам, але я гэтага баялася, бо ўсе мае знаёмыя, якія паступалі ў кансерваторыю, казалі, што гэта страшна цяжка ды амаль немагчыма без блату і сувязяў. Другая мая мара з трэскам правалілася, бо я заваліла ўступныя іспыты ў Акадэмію мастацтваў. А тады можна было ў дзве хвалі паступаць, і я паступіла туды, куды цягнула мяне яшчэ адна мара: гістарычны факультэт, але педагагічнага ўніверсітэту, бо БДУ я ўжо прафукала ў часе.

Для мяне гісторыя – гэта дотыкавая рэч. Я вельмі люблю яе кранаць рукамі ці вачыма. Калі я займалася гісторыяй, мне вельмі падабалася займацца дэкаратыўна-прыкладным мастацтвам, якое адлюстроўвала тыя тэхналагічныя творчыя працэсы, якімі займаліся, груба кажучы, нашыя продкі. Таму, калі я пішу гатычныя літаркі, у мяне на кампе гучыць нейкая гатычная музыка. Калі я пішу песні, то пажадана, каб мае вочы лашчыла нешта прыгожае, які-небудзь твор архітэктуры ці мастацтва.

Мяне ніколі не прываблівала вышыць нешта крыжыкам паводле схемкі і павесіць на сценку. Мне хочацца, каб гэты твор жыў, каб з дапамогай яго нехта мог нешта паказаць, перадаць іншым. Менавіта таму народныя, сярэднявечныя строі сталіся для мяне, як казала мая каляжанка, крыніцаю невычэрпнага натхнення.

Я не ведаю, хто я

Я не ведаю, хто я! А праўда, хто я? Спявачка? Ну, як бы раз на год выдаю нейкую песеньку. Вышывальніца? Ну, гэта неяк тупа: як жанчыны сталага веку сядзяць і крыжыкам конікаў вышываюць. Паэтка? Ну, у мяне толькі адзін зборнік вершаў, за які мне да гэтага часу вельмі сорамна. Другі пакуль толькі ў фармаце рукапісу існуе. Хто я яшчэ? Мама? Мама – напэўна, гэтага не адняць. Гісторык? Цяпер я не выкладаю гісторыі. Тэлевядоўца? Можа быць, але зноў жа: гэта ніколі не было маёй марай, і я не свядома прыйшла да гэтага. Таму адказаць на гэтае пытанне я проста не магу.

У мяне бацька быў бас-гітарыст, і я ўвесь свой ранні ўзрост марыла навучыцца граць на бас-гітары. І ў прынцыпе я ўмею на ёй граць. А вось далей ужо праблематычна. Тое ж датычыць і голасу, вакалу: я цудоўна разумею, што мне далёка да таго, каб станоўча ставіцца да ўласных музычных праяваў. Але іншая рэч, што не займацца гэтым я не магу, бо мне гэта дужа падабаецца. Я стараюся ўдасканальвацца, але не магу выбраць канкрэтнай плыні. Напэўна, гэта мяне і губіць.

У мяне даволі хваравітая самаацэнка, і не ў лепшы бок. Мне заўсёды было страшна, хто пра мяне што скажа, што напіша. Гэта цяпер лечыцца пакрысе, бо пасля жніўня 2020-га выпрацаваўся імунітэт. Але мне заўсёды падавалася, што я раблю нешта не так, не тое і няправільна.

Так атрымалася, што я заўсёды была адна. Гадоў да 18. Калі мае аднагодкі хадзілі на дыскатэкі, я сядзела дома і чытала кніжкі. Гэта пакінула пэўны адбітак, я вельмі не ўпэўнены ў сабе чалавек. І гэта асноўная крыніца майго ўражання, што творчасцю немагчыма зарабіць грошы. Можа, каб вера ў сябе была вышэйшая, то гэта б і ўдалося, але як сталася, так сталася. І я пра гэта не шкадую, бо я творчасць успрымаю як гульню. Цяпер мне вельмі дапамагае, што я здолела не пераўтварыць яе ў працу. Бо тое, што набывае разрад працы, адразу становіцца не такім цікавым, якім магло б быць.

Я не з тых, у каго ў 2020-м расплюшчыліся вочы

Упершыню я блізка пазнаёмілася з тым, што адбываецца ў краіне, у 2006-м годзе. Гэта была Плошча. Але мне пашанцавала – я сышла з таго месца, дзе потым хапалі людзей. Маіх аднакурснікаў тады выключылі з універсітэту, але я засталася. Памятаю, як нас вадзілі да дэкана, які нам распавядаў, якія мы няправільныя. Памятаю, як мяне за значакі прэсавалі ва ўніверсітэце. Я даволі адыёзна тады выглядала: у мяне былі такія вялізныя мілінкевічаўскія значакі “Свабода” бэчэбэшныя. Ужо тады я адчувала, што падгніло нешта ў дацкім каралеўстве.

Перад самай эміграцыяй, яшчэ не ведаючы, што з’еду, перабірала старыя рэчы, і мне трапіліся вершы, якія я пісала ў 2004–2005 гадах. Іх і цяпер, пэўна, публікаваць нельга. Памятаю, як пасля Плошчы ў 2006-м мы давалі ў Чырвоным касцёле падпольныя канцэрты ў сутарэннях. Я спявала песню “Стабільнасць”, а потым мяне з касцёлу выводзілі нейкімі вакольнымі шляхамі, каб ніхто не сустрэў. То бок адчуванне, што ў краіне адбываецца трэш і, прабачце, трындзец, заўсёды прысутнічала. І мне падаецца, для людзей абазнаных у беларускай мове, культуры, гісторыі гэта абсалютна відавочны факт.

Але 2010 год, які шмат каму расплюшчыў вочы, прайшоў амаль міма мяне. Бо акурат падчас выбараў я была ў радзільні. То бок я не з тых, у каго ў 2020-м расплюшчыліся вочы ды ён зразумеў, што вакол дыктатура. Я гэта ведала шмат гадоў запар.

Што датычыць клімату агулам, то мне падаецца, што людзі рабілі тое, што хацелі рабіць, асабліва не задумваючыся пра наступствы. І калі рабілі нешта, што не адпавядала генеральнай лініі партыі, то наступствы іх спасцігалі так ці інакш. Гэта было да выбараў, гэта асабліва яскрава праявілася пасля выбараў. Асаблівай змены ў творчай плыні я, шчыра кажучы, не адчула. Апроч велізарнага прэсінгу і ціску. А так у плане развіцця, самаразвіцця, мне падаецца, наадварот, мы адчулі велізарны штуршок да самаўдасканалення сябе і сваёй творчасці. Прынамсі ў мяне так было.

Магу ганарыцца, што я не запісала ніводнага чалавека ў БРСМ

Я пасля ўніверсітэту пайшла ў магістратуру і паралельна працавала ў звычайнай школе педагогам-арганізатарам. І вось там мяне кіраўніцтва ўвесь час шкамутала, патрабавала справаздачы наконт таго, колькі дзяцей паступіла ў БРСМ. Але я магу ганарыцца: я не толькі не запісала ніводнага чалавека ні ў БРСМ, ні ў БРПО, а, наадварот, праводзіла лікбез, што гэта за арганізацыі. Памятаю, да мяне старэйшыя класы прыходзілі і шэптам казалі: “Катерина (яны мяне без імя па бацьку называлі), а нам, короче, директор сказала, что мы без БРСМ в журфак не поступим!” І я ім тлумачыла, што гэта няпраўда, што, каб паступіць, трэба добра вучыцца.

З музеем, дзе я працавала, мне вельмі пашчасціла, бо мы там былі цалкам разняволеныя ў гэтым сэнсе. А на тэлебачанні... Фішка ў тым, што я там фізічна амаль не прысутнічала, бо праграма здымалася ў камандзіроўках. Паля камандзіроўкі я прыходзіла туды, начытвала закадравы тэкст. Гэта ў мяне займала хвілінаў 15. Раз на тыдзень-два.

Аднойчы, незадоўга да майго звальнення, я выходзіла пасля такой начыткі. А я заўсёды ездзіла на працу на ровары, і да мяне ўвесь час дакалупваўся міліцыянт: “Што гэта за такая непрыятная жэншчына прыехала ненакрашаная на веласіпедзе!?” І вось я, такая, у роварным адзенні, з роварным заплечнікам, у пальчатках выходзіла з будынку БТ, і мне адчыніў дзверы нейкі мужчына ды сказаў: “Какие у нас тут удивительные люди работают! Ну что же, проходите”. Я падзякавала і пайшла. А потым мне распавялі, што гэта быў Іван Эйсмант. То бок вы можаце зразумець узровень маёй абазнанасці на тэлебачанні: не ведала нават, як выглядае дырэктар.

Тэлебачанне здарылася ў маім жыцці абсалютна неспадзявана. Я неяк ішла па гандлёвым цэнтры, набывала дзецям абутак, і мне патэлефанавалі ды запрасілі весці праграму. Спачатку гэта была нейкая адыёзная праграма – “Хата на хату”: такі танны трэш і ўгар, фолкава незразумела які. Я яе вяла некалькі тыдняў, але паглядзела на гэта ўсё і сышла ціхенька. А потым праз некалькі месяцаў мне патэлефанавала прадзюсарка “Жывой культуры” – праграмы, на якой я затрымалася на некалькі гадоў, і запрасіла ў якасці вядоўцы. Чаму? Я пытала, бо не праходзіла ніякіх кастынгаў. Высветлілася, што на тэлебачанні вялізная праблема з носьбітамі беларускай мовы. Амаль няма людзей, якія маглі б нязмушана, свабодна размаўляць і камунікаваць па-беларуску. А для праграмы гэта быў ледзьве не асноўны крытэр. А ўсплыла я ў іх, бо калісьці мяне запрашалі на нейкія праграмы пра бардаўскую песню. То бок як музыку мяне згадалі. Тыпу: “О! Она же по-беларуски умеет говорить! И она рыжая! Давай!” Вось так усё і здзейснілася. Запытаў у космас на гэты конт я не давала.

Кантактаў на тэлебачанні ў мяне не было, апроч сваёй каманды – тых людзей, з якімі я ездзіла ў камандзіроўкі, з якімі мы дзялілі гасцініцы, сталоўкі і вясковыя крамы. І я іх успрымала як сваіх аднадумцаў ды шчырых сяброў. Мы столькі разам перажылі, столькі пабачылі, што мне потым было вельмі дзіўна даведацца, што многія з іх засталіся.

Я не займалася прапагандаю, мая праграма была выключна пра культуру. Прычым, наадварот, я лічыла, што гэта вялікае шчасце, што на беларускім тэлебачанні выходзіць праграма па-беларуску, у якой людзі могуць даведацца, што ў нас ёсць не толькі чарка і скварка ды саламяныя пудзілы з цюкоў. То бок гэта быў таксама такі... не тое, каб пратэст, але трошку, ведаеце, “на измене”. То бок ты робіш нешта сваё ў структуры, якая заточаная пад зусім іншае. Гэта было вельмі прышпільна.

Стала выразна зразумела, што я не больш вярнуся на тэлебачанне

10 жніўня 2020 года стала вядома, што затрымалі маю сяброўку, цымбалістку Ганну Лепяшкевіч. Яна ўзяла бінты, перакіс і пайшла дапамагаць, але нікуды не дайшла. Яе хутка затрымалі, яна апынулася ў камеры, пра якую потым стваралі шмат якія праекты, як “Камера 18”. Іх было 36, здаецца, чалавек у чатырохмеснай камеры. Некалькі дзён мы нічога пра яе не ведалі, дзе яна, што з ёю. Тады стала выразна зразумела, што я больш не вярнуся на тэлебачанне. Я не змагу прайсці праз тую прахадную, больш не змагу даставаць гэтай сваёй ксівы. І ніякіх стасункаў з дзяржавай, якая стварае пакуты людзям, тым больш жанчынам, я больш мець не змагу.

Яшчэ не ведала, дзе тая Аня, жывая яна ці не. Мы тэлефанавалі ў турмы, моргі – ніхто нічога не казаў, ніхто нічога не ведаў.

Тады я напісала дзяўчынцы, якая займалася справаводствам на нашым канале, што больш ніяк не магу. Яна напісала, што ўсё зразумела. Сама за мяне напісала заяву на звальненне і падала яе дырэктару каналу.

Калі Ганна выйшла, я ўжо ў тэліку не працавала. Тады я ўжо актыўна брала ўдзел у так званай забастоўцы, хаця на той момант была ўжо звольненая.

Мы былі ў стане эйфарыі, тады нічога не было страшна

Тады мы былі ў стане эйфарыі, тады нічога не было страшна. Мне здавалася, дый цяпер здаецца, што, калі б маё жыццё забралі і гэта паспрыяла таму, каб мая краіна стала вольнай і магла развівацца, як любая іншая нармальная краіна, я б адразу на гэта пайшла. Было абсалютна такое адчуванне. Я памятаю, як у народных строях – а мы першыя дні з дзецьмі хадзілі па горадзе ў беларускіх касцюмах – ішлі пасля мітынгу на тэлебачанні і акурат натрапілі на цэлыя ланцугі аўтазакаў ды амапаўцаў. Мяне адтуль адцягвалі, а я казала: гэта мой горад, нікуды не пайду!

Тады ўвогуле не было страшна. А пазней стала страшна за дзяцей. Бо калі са мною нешта здарыцца, то каму яны будуць патрэбныя. А тады мы спалі па 3–4 гадзіны, гэта было абсалютна непераўзыдзенае адчуванне, калі ты прачынаешся і разумееш, што дзесьці ёсць ланцуг, і я на яго зараз траплю. І просіш маму, каб паглядзела дзяцей, бо мне трэба на ланцуг, а мама кажа: “Ну, добра, толькі ў мяне ж таксама сёння ланцуг!” Усё гэтае віраванне нас усіх захапіла з галавой. І мы не задумваліся ні пра што.

Сярод іншага я пісала палітвязням. Цяпер не пішу, бо не разумею, якім чынам гэта можна здзейсніць з іншай краіны. Спачатку пісала на простых аркушыках. А пасля нешта шчоўкнула ў галаве, гэта было як пакліканне, і я стала пісаць лісты гістарычнымі рознымі шрыфцікамі, з мініяцюркамі, з ініцыяламі прыгожанькімі. Пры гэтым была ўпэўненая, што лісты не дойдуць да адрасата. А яны дайшлі! Не ўсе, вядома, але дайшлі.

У мяне была такая практыка: я адкрывала спісы “Вясны” і проста праглядала здымкі. І калі чалавек нейкім чынам мяне чапляў, я яму пісала. Там былі абсалютна розныя людзі. Быў, напрыклад, арганізатар канцэртаў, быў оптык, сярод больш знакамітых людзей быў Максім Знак, з якім мы даўно знаёмыя. Павел Севярынец, да якога, я так разумею, ніводны ліст не дайшоў. Алесь Пушкін, да яго дайшлі мае лісты, але адказу ад яго я так і не атрымала. А што дайшлі, ведаю, бо людзі згадвалі: ён у лістах ім згадваў мяне. Сяргей Спарыш, чалавек, якога асудзілі яшчэ да выбараў і далі 7 гадоў калоніі ўзмоцненага рэжыму. Насамрэч шмат каму, дзясяткі тры лістоў, можа, напісала.

Я далучалася да актыўнасцяў ды ініцыятываў рознага кшталту. Кажу цяпер пра гэта з асцярогаю, бо не пра ўсё я магу казаць. Дарэчы, гэтыя актыўнасці існуюць і цяпер. Таму там нішто яшчэ не загінула.

Тыя, хто не граў дваровых канцэртаў, страцілі вельмі шмат

Але з ініцыятываў, якія можна цяпер згадаць, – канцэрты найперш. Гэта быў абсалютна неверагодны час, калі за дзень можна было пайграць у трох, чатырох дварах. На чыстым адрэналіне. Мы адыгралі больш за 20 канцэртаў. І працягвалі б граць, але перасталі запрашаць, бо стала страшна. Сталі ўсіх вязаць, разганяць, саджаць. І проста гэтыя дваровыя ініцыятывы спыніліся, дакладней, сышлі ў глыбокае падполле.

Калі раней мне падавалася, што я раблю нешта не асабліва вартае, то пасля жніўня, а асабліва пасля дваровых канцэртаў, прыйшло адчуванне, што ўсё ж такі на нешта я здатная. Камусьці, хаця б жыхарам двароў, гэта было карысна, было ім трэба. Я заўсёды лічыла сваю музыку вельмі маргінальнай, так бы мовіць, для вельмі глыбокага аматара. А тут аказваецца, што на адным толькі канцэрце могуць прысутнічаць сто чалавек. Неверагоднае пачуццё! Мне падаецца, што тыя, хто не граў дваровых канцэртаў у 2020-м у Беларусі, вельмі шмат што страцілі. Яны не ведаюць, які будзе іхны будучы слухач. А гэта вельмі дорага каштуе.

Некаторыя сябры баяцца са мною ліставацца

Рэакцыя на маю пазіцыю была рознаю, здараліся і вельмі цікавыя праявы. Людзі аказаліся абсалютна не тымі, якімі я сабе ўяўляла. Што хаваць, гэта датычыць і маіх музыкаў, і маёй здымачнай каманды, і маёй найлепшай сяброўкі... Яны перарвалі са мной усе стасункі, я для іх не існую. Хтосьці нават зрабіў выгляд, што мяне ніколі і не існавала ўвогуле. Ёсць людзі, якія распавядаюць цяпер пра мяне розныя брыдкасці. Усё вельмі дзіўна змянілася. Тыя людзі, якіх я ніколі не лічыла блізкімі, фактычна аказаліся самымі духоўна еднымі са мною. Гэта не датычыць маёй сям’і: мама, брат, муж, дзеці заўсёды мяне падтрымлівалі і падтрымліваюць цяпер.

З сябрамі цяжэй. Я ведаю, што некаторыя з іх баяцца са мною стасавацца. Не толькі ўжывую, бо я ў іншай краіне, але баяцца нават тэлефанаваць, лайкі ў сацсетках ставіць. Некаторыя мае аднакурснікі спрабуюць зрабіць выгляд, што ніколі са мною не вучыліся, бо страшнавата. Але гэта ўсё настолькі дробязна на фоне таго, што адбываецца са мной і з намі!

Адзінае, што я магу зрабіць, каб наблізіць перамогу, – займацца творчасцю

Тут цяпер шмат музыкаў, але я дасюль не знайшла тых, хто не задзеяны яшчэ ў трох-чатырох праектах і мае час на супрацу са мною. Таму пакуль шукаю. Можа, знайду, а можа, займуся студыйнаю працай. Але бракуе абсталявання: усе мае жалязякі засталіся ў Мінску, і я не магу пісаць электроннай музыкі. Гэтага мне не стае, а ўсяго астатняга тут удосталь.

Кожны дзень па дзесяць разоў я ўпадаю ў глыбокую дэпрэсію. Мне вельмі хочацца дадому. А з іншага боку, той колькасці цудоўных людзей, стасункаў з імі, еднасці душаў, думак, памкненняў, якія я назіраю тут, там ніколі не было! Не толькі пасля жніўня 2020 года, калі мы ўсе апынуліся пад чорнаю пятой, а і раней. То бок тут аднадумцаў значна больш, чымся там. Значна больш ідэяў. Значна больш магчымасцяў. Іншая рэч – як расставіць прыярытэты.

Я прытрымліваюся пазіцыі Воланда: “Ніколі нічога не прасіце! Самі прыйдуць і самі ўсё дадуць”. Тут сталася так, што ў адзін дзень мне напісаў мой сябар Яўген Барышнікаў: для праекту “Хай Так” на “Белсаце” шукаюць дзяўчыну. А я беларускамоўная, рудая і ў эміграцыі ды, можа быць, я захачу. Я сказала, давай, але я ж у Вільні, а вы ў Кіеве. Ну і паляцела да іх.

Я лічу, што першая функцыя творчасці – выхаванне. Гэта той падмурак, на якім будуецца ўсё далейшае жыццё чалавека, ягонае ўспрыманне сябе, свету і сябе ў гэтым свеце. Таму творчасць і адукацыя – першасная задача для тых, хто не можа ўплываць на чалавечы розум іншым чынам. Я не палітык, не аналітык, не прадстаўнік ваяўнічых суполак. І адзінае, што я магу зрабіць, каб наблізіць перамогу, – гэта акурат займацца творчасцю.

Ці маглі вы ўявіць, што вашыя суседзі будуць з вамі размаўляць па-беларуску?

З часу, як выехала з Беларусі, я не займалася музыкай. У эміграцыі ў мяне быў толькі адзін канцэрт. І на яго прыйшло даволі шмат народу! Было вельмі прыемна. Але мне падаецца, што нашая праца на “Хай так” – таксама творчасць. І яна карыстаецца велізарным попытам. Людзі хоць на непрацяглы тэрмін, хоць на хвіліну могуць інтэрпрэтаваць разам з намі той жах, які апаноўвае ўсіх вакол, і пасмяяцца з яго! Гэта таксама важна і вельмі крута. Калі мы пачынаем смяяцца з чагосьці, мы перастаем пакрысе гэтага баяцца.

Ведаю, што цяпер у беларусаў вельмі вялікая прага да беларушчыны. Не люблю гэтага слова! Але этнаграфічныя строі, вышыванкі, рэчы, знітаваныя з нашаю гісторыяй, маюць вялізны попыт. Днямі намалявала літаркі скарынаўскія і выклала. У мяне ўжо замоваў штук 20 вісіць: “Хачу такую ж карцінку, Скарына – гэта ж супер, буду на яе дзівіцца і згадваць Радзіму!” Гэта вельмі цешыць.

Калі вы ўвогуле маглі ўявіць сабе, што вашыя суседзі будуць спрабаваць з вамі размаўляць па-беларуску? Што людзі, якія ніколі не цікавіліся палітыкаю, будуць ёю цікавіцца па 10 разоў за дзень? Мне падаецца, што гэта незваротныя штукі. Асабліва з моваю.

У хуткую перамогу вераць тыя, хто рэальна прачнуўся ў 2020-м

Будзе хлуснёю сказаць, што я веру ў ружовых аднарогаў, якія прынясуць нам перамогу на сваіх вясёлкавых крылах. Абсалютна не. Мяне таксама апаноўвае і адчай, і роспач. І вельмі часта. Я таксама разумею, што ўсе гэтыя пачуцці, перажыванні дэструктыўныя для самой мяне. То бок нікому, апроч маіх ворагаў, яны карысці не прынясуць. А я не хачу прыносіць такога задавальнення маім апанентам, кім бы яны ні былі.

Мне падаецца, у хуткую перамогу вераць тыя, хто рэальна прачнуўся ў 2020-м. Тыя, хто не бачыў таго ж 2006-га, не бачыў, як вязалі хлопцаў, плявалі ў іх і крычалі: “Ідзіце работайце, што вы тут расселісь!” Немагчыма зрабіць перамогу за некалькі дзён, калі мы сваімі ўласнымі ручкамі гэтага звера вырошчвалі столькі часу.

Мне казалі: “Каця, што ты перажываеш? Праз пару месяцаў у цябе будзе свая праграма на новым тэлебачанні!” А я сапраўды вельмі моцна перажывала, калі звальнялася, бо вельмі любіла гэтую працу. То хацелася крычаць: “Ды вы што?! Не будзе ніякіх пары месяцаў!” Мне тады здавалася, што гэта справа гадоў трох-чатырох. Тады. А цяпер... Напэўна, яшчэ гадок накіну звыш гэтага тэрміну. Мне падаецца, што гэта справа гадоў пяці.

Падтрымаць беларускіх дзеячаў культуры, якія зазналі рэпрэсіі, ды іх новыя праекты

Да наступнага матэрыялу