« Мы сваімі жыццямі ствараем формулы быцця »
Швед
Максім
Тэкст: Дар'я Амяльковіч
Фота: Ігар Чышчэня
Максім Швед
«Мы сваімі жыццямі ствараем формулы быцця»
Тэкст: Дар'я Амяльковіч
Максім Швед – кінарэжысёр, фатограф і, як высветлілася, дыпламаваны палітолаг. Ягоны шлях да кіно быў пакручастым і доўгім, але 10 жніўня 2020-га ён выйшаў на вуліцу, каб зафіксаваць той сюр, што адбываўся навокал.
У ноч на 11 жніўня рэжысёр і быў затрыманы, з фотаапаратам у руках ён трапіў у Кастрычніцкі РАУС Мінску, у самую мясарубку. Як ні дзіўна, пасля прысуджаных содняў яму ўдалося вынесці тэхніку з захаваным матэрыялам, каб завяршыць свой наступны фільм – "Маршрут перабудаваны". У якім адлюстраваўся і перадвыбарны настрой, калі мы былі такімі наіўнымі, і пераломны момант выбараў.
Максім Швед – кінарэжысёр, фатограф і, як высветлілася, дыпламаваны палітолаг. Ягоны шлях да кіно быў пакручастым і доўгім, але 10 жніўня 2020-га ён выйшаў на вуліцу, каб зафіксаваць той сюр, што адбываўся навокал.
У ноч на 11 жніўня рэжысёр і быў затрыманы, з фотаапаратам у руках ён трапіў у Кастрычніцкі РАУС Мінску, у самую мясарубку. Як ні дзіўна, пасля прысуджаных содняў яму ўдалося вынесці тэхніку з захаваным матэрыялам, каб завяршыць свой наступны фільм – "Маршрут перабудаваны". У якім адлюстраваўся і перадвыбарны настрой, калі мы былі такімі наіўнымі, і пераломны момант выбараў.
У ноч на 11 жніўня рэжысёр і быў затрыманы, з фотаапаратам у руках ён трапіў у Кастрычніцкі РАУС Мінску, у самую мясарубку. Як ні дзіўна, пасля прысуджаных содняў яму ўдалося вынесці тэхніку з захаваным матэрыялам, каб завяршыць свой наступны фільм – "Маршрут перабудаваны". У якім адлюстраваўся і перадвыбарны настрой, калі мы былі такімі наіўнымі, і пераломны момант выбараў.
У "...Арлекіна" не трапіў
Максім Швед нарадзіўся ў Мінску, але праз два тыдні бацькі паехалі на радзіму таты Макса, у Гродна. Да 18 гадоў Швед рос і саспяваў у горадзе на Нёмане, што, вядома, адбілася на светаўспрыманні.
– Я часта жартую, што польскую мову вывучаў дзякуючы смурфам (серыял "Smurfs", папулярны ў 1980-ыя). У мяне па тэлеку ішоў польскі канал. Бабуля часта цягала ў касцёл ці на якія-небудзь пілігрымкі. Стала ездзілі на кірмаш ці ў польскія лагеры. Тады мне гэта складана было схапіць, але цяпер разумею, што Гродна было вялікім культурным міксам у параўнанні з іншымі гарадамі.
Максім Швед нарадзіўся ў Мінску, але праз два тыдні бацькі паехалі на радзіму таты Макса, у Гродна. Да 18 гадоў Швед рос і саспяваў у горадзе на Нёмане, што, вядома, адбілася на светаўспрыманні.
– Я часта жартую, што польскую мову вывучаў дзякуючы смурфам (серыял "Smurfs", папулярны ў 1980-ыя). У мяне па тэлеку ішоў польскі канал. Бабуля часта цягала ў касцёл ці на якія-небудзь пілігрымкі. Стала ездзілі на кірмаш ці ў польскія лагеры. Тады мне гэта складана было схапіць, але цяпер разумею, што Гродна было вялікім культурным міксам у параўнанні з іншымі гарадамі.
– Час кантрабандных кружэлак застаў?
— Ужо не. Маё сталенне прыйшлося на заход савецкай імперыі. Ведаю, што ў Гродне быў адзін з першых з'ездаў хіпі ў 1970–80-ыя. На гэты схадняк прыязджаў народ з Санкт-Пецярбургу, Вільні, з усяго Савецкага Саюзу. Я заспеў ужо толькі аповеды пра яго. Дарэчы, памятаеш "Мяне завуць Арлекіна" Рыбарава?
– Час кантрабандных кружэлак застаў?
— Ужо не. Маё сталенне прыйшлося на заход савецкай імперыі. Ведаю, што ў Гродне быў адзін з першых з'ездаў хіпі ў 1970–80-ыя. На гэты схадняк прыязджаў народ з Санкт-Пецярбургу, Вільні, з усяго Савецкага Саюзу. Я заспеў ужо толькі аповеды пра яго. Дарэчы, памятаеш "Мяне завуць Арлекіна" Рыбарава?
Кадр з фільму "Мяне завуць Арлекіна". Фота: https://newgrodno.by/
– Вядома.
— Частку фільму здымалі ў Гродне. Нейкія мае аддаленыя сябры здымаліся там. Патрэбныя былі хлопцы з доўгімі валасамі ў сцэну, дзе ловяць хіпі на вуліцы ды потым іх стрыгуць (смяецца). І яны пайшлі.
– Вядома.
— Частку фільму здымалі ў Гродне. Нейкія мае аддаленыя сябры здымаліся там. Патрэбныя былі хлопцы з доўгімі валасамі ў сцэну, дзе ловяць хіпі на вуліцы ды потым іх стрыгуць (смяецца). І яны пайшлі.
– Ты не трапіў у "...Арлекіна"?
– Не, надта малады. Але доўгія валасы насіў у старэйшых класах. Быў гэткім не да канца свядомым нефармалам.
Заспеў яшчэ горад у яго зарослым, хіпарскім выглядзе. Недзе нават да 2000-ых Гродна быў іншы – архітэктурай, азеляненнем, адпаведна – і духам. А потым зрабілі вандальную рэканструкцыю цэнтру, высеклі стары парк, улучылі аграгарадоцкі еўрадызайн – і наш горад-хіпар, ці па-сучаснаму ламбэрсексуал пераўтварыўся ў гэткага модненькага малойчыка.
Заспеў яшчэ горад у яго зарослым, хіпарскім выглядзе. Недзе нават да 2000-ых Гродна быў іншы – архітэктурай, азеляненнем, адпаведна – і духам. А потым зрабілі вандальную рэканструкцыю цэнтру, высеклі стары парк, улучылі аграгарадоцкі еўрадызайн – і наш горад-хіпар, ці па-сучаснаму ламбэрсексуал пераўтварыўся ў гэткага модненькага малойчыка.
– Ты не трапіў у "...Арлекіна"?
– Не, надта малады. Але доўгія валасы насіў у старэйшых класах. Быў гэткім не да канца свядомым нефармалам.
Заспеў яшчэ горад у яго зарослым, хіпарскім выглядзе. Недзе нават да 2000-ых Гродна быў іншы – архітэктурай, азеляненнем, адпаведна – і духам. А потым зрабілі вандальную рэканструкцыю цэнтру, высеклі стары парк, улучылі аграгарадоцкі еўрадызайн – і наш горад-хіпар, ці па-сучаснаму ламбэрсексуал пераўтварыўся ў гэткага модненькага малойчыка.
Заспеў яшчэ горад у яго зарослым, хіпарскім выглядзе. Недзе нават да 2000-ых Гродна быў іншы – архітэктурай, азеляненнем, адпаведна – і духам. А потым зрабілі вандальную рэканструкцыю цэнтру, высеклі стары парк, улучылі аграгарадоцкі еўрадызайн – і наш горад-хіпар, ці па-сучаснаму ламбэрсексуал пераўтварыўся ў гэткага модненькага малойчыка.
Узок круг этих людей
У малалецтве рэжысёра ёсць цудоўны момант, калі ён біўся за сэрца дамы.
– Ну, як гэта было. Яна штосьці неяк не магла вызначыцца, і давялося прызначаць дуэль. Ён быў рэальны адмарозак, другагоднік, а я – добры хлопчык. Выклікаў на дуэль суперніка, і мы біліся да першай крыві. Ён разбіў мне губу. Як потым высветлілася, падманам: трымаў камень у кулаку. Але што зробіш, дзяўчына сышла з ім. Высветлілася, што не ўсе любяць добрых хлопчыкаў.
У малалецтве рэжысёра ёсць цудоўны момант, калі ён біўся за сэрца дамы.
– Ну, як гэта было. Яна штосьці неяк не магла вызначыцца, і давялося прызначаць дуэль. Ён быў рэальны адмарозак, другагоднік, а я – добры хлопчык. Выклікаў на дуэль суперніка, і мы біліся да першай крыві. Ён разбіў мне губу. Як потым высветлілася, падманам: трымаў камень у кулаку. Але што зробіш, дзяўчына сышла з ім. Высветлілася, што не ўсе любяць добрых хлопчыкаў.
Максім Швед (другі ў першым шэрагу). На фоне гродзенскай гімназіі
Пасля сярэдняй школы я перайшоў у гімназію з гуманітарным ухілам. Акрамя асноўных, у нас там былі дадатковыя прадметы: танцы, музыка, усе справы. А гімназія была злучаная з іншаю школай. І вось у цябе ўрокі танга, напрыклад, а хлопцы з гэтай звычайнай установы ідуць мімаходзь. Трэба было вытрымаць увесь гэты булінг. Але мы іх таксама выхоўвалі.
Пасля сярэдняй школы я перайшоў у гімназію з гуманітарным ухілам. Акрамя асноўных, у нас там былі дадатковыя прадметы: танцы, музыка, усе справы. А гімназія была злучаная з іншаю школай. І вось у цябе ўрокі танга, напрыклад, а хлопцы з гэтай звычайнай установы ідуць мімаходзь. Трэба было вытрымаць увесь гэты булінг. Але мы іх таксама выхоўвалі.
Максім Швед у польскім Мальбарку
Памятую яшчэ, як да нас у старэйшых класах прыйшоў выкладаць гісторыю настаўнік Ярмусік. Ён быў русафільскіх поглядаў і цытаваў Леніна, распавядаючы пра паўстанне Каліноўскага: "Узок круг этих людей". Мы з гэтых словаў літаральна дурэлі. Бо дзякуючы іншым педагогам у нас ужо меўся свой погляд на падзеі.
Памятую яшчэ, як да нас у старэйшых класах прыйшоў выкладаць гісторыю настаўнік Ярмусік. Ён быў русафільскіх поглядаў і цытаваў Леніна, распавядаючы пра паўстанне Каліноўскага: "Узок круг этих людей". Мы з гэтых словаў літаральна дурэлі. Бо дзякуючы іншым педагогам у нас ужо меўся свой погляд на падзеі.
Гэта не тое, што я ўяўляў
Альма-матар Максіма Шведа – БДУ ў Мінску. Будучы рэжысёр пайшоў у палітолагі.
– Мама выкладала сацыялогію і паліталогію ў хіміка-тэхналагічным тэхнікуме. Яна ў мяне дасведчаны чалавек, які крытычна мысліць. І я меркаваў, што паліталогія – гэта штосьці такое, чаму я магу давяраць. Дарэчы, са мною на курсе вучыліся ў будучым прыстойныя палітолагі: Андрэй Ягораў, Андрэй Казакевіч, Таццяна Чуліцкая... Нядрэнны курс.
Аднак адразу зразумеў: гэта не тое, што я ўяўляў. Але там дзякуючы выкладчыцы тэорыі палітычных навук я паглядзеў дакументальнае кіно, якое мяне па-сапраўднаму захапіла – "И всё-таки я верю…" Міхаіла Рома. Нават папрасіў цешчу запісаць мне фільм з тэлека на касету. Але рэжысёрам я тады сябе зусім не мысліў і быў ад гэтай справы яшчэ вельмі далёка.
Аднак адразу зразумеў: гэта не тое, што я ўяўляў. Але там дзякуючы выкладчыцы тэорыі палітычных навук я паглядзеў дакументальнае кіно, якое мяне па-сапраўднаму захапіла – "И всё-таки я верю…" Міхаіла Рома. Нават папрасіў цешчу запісаць мне фільм з тэлека на касету. Але рэжысёрам я тады сябе зусім не мысліў і быў ад гэтай справы яшчэ вельмі далёка.
Альма-матар Максіма Шведа – БДУ ў Мінску. Будучы рэжысёр пайшоў у палітолагі.
– Мама выкладала сацыялогію і паліталогію ў хіміка-тэхналагічным тэхнікуме. Яна ў мяне дасведчаны чалавек, які крытычна мысліць. І я меркаваў, што паліталогія – гэта штосьці такое, чаму я магу давяраць. Дарэчы, са мною на курсе вучыліся ў будучым прыстойныя палітолагі: Андрэй Ягораў, Андрэй Казакевіч, Таццяна Чуліцкая... Нядрэнны курс.
Аднак адразу зразумеў: гэта не тое, што я ўяўляў. Але там дзякуючы выкладчыцы тэорыі палітычных навук я паглядзеў дакументальнае кіно, якое мяне па-сапраўднаму захапіла – "И всё-таки я верю…" Міхаіла Рома. Нават папрасіў цешчу запісаць мне фільм з тэлека на касету. Але рэжысёрам я тады сябе зусім не мысліў і быў ад гэтай справы яшчэ вельмі далёка.
Аднак адразу зразумеў: гэта не тое, што я ўяўляў. Але там дзякуючы выкладчыцы тэорыі палітычных навук я паглядзеў дакументальнае кіно, якое мяне па-сапраўднаму захапіла – "И всё-таки я верю…" Міхаіла Рома. Нават папрасіў цешчу запісаць мне фільм з тэлека на касету. Але рэжысёрам я тады сябе зусім не мысліў і быў ад гэтай справы яшчэ вельмі далёка.
Максім Швед падчас навучання ў БДУ. 1999 год
– А пра што мысліў?
– Пра рок-н-рол (смяецца). Пра вольнае самастойнае жыццё. Канцэрты, рэйвы, клубы, тусоўкі, дзяўчаты... Вольніца! У Мінску я ажаніўся на апошнім курсе. Пасля заканчэння БДУ прывёз сваю жонку ў Гродна. І як кожны прыстойны чалавек з вышэйшай адукацыяй у 2000-х пайшоў у камерцыю. Думаў з сябрам адкрыць блінную, нават паўгода вучыўся на кухара ў гарадзенскім ПТВ. Але потым штосьці там не атрымалася. І мы вырашылі гандляваць лічбавымі фотаапаратамі.
– А пра што мысліў?
– Пра рок-н-рол (смяецца). Пра вольнае самастойнае жыццё. Канцэрты, рэйвы, клубы, тусоўкі, дзяўчаты... Вольніца! У Мінску я ажаніўся на апошнім курсе. Пасля заканчэння БДУ прывёз сваю жонку ў Гродна. І як кожны прыстойны чалавек з вышэйшай адукацыяй у 2000-х пайшоў у камерцыю. Думаў з сябрам адкрыць блінную, нават паўгода вучыўся на кухара ў гарадзенскім ПТВ. Але потым штосьці там не атрымалася. І мы вырашылі гандляваць лічбавымі фотаапаратамі.
Максім Швед у павільёне. 2005–2006 гады
Я адчуў драйв фатаграфіі
Бізнес падштурхнуў Максіма Шведа больш шчыльна заняцца фатаграфіяй. У 2007 годзе ён робіць праект "З65 дзён у годзе", які праз год выстаўляецца на арт-пляцоўках у Гродне і Мінску.
– Насамрэч я захапляўся фатаграфіяй яшчэ з дзяцінства. Здымаў на стужку, пазней – на лічбу. Але ў гэтым праекце задача была не з простых: рабіць фота штодня на працягу года. Сёння пра гэта нават казаць смешна, але тады быў ЖЖ, я выкладаў свае фота туды і чакаў каментароў. Спачатку было цікава і класна, але потым праект пачаў пераўтварацца ў працу, нават спорт. Паўтарацца было не камільфо, і я пачаў шукаць сюжэты. Хадзіў на канцэрты, вывучаў горад…
Бізнес падштурхнуў Максіма Шведа больш шчыльна заняцца фатаграфіяй. У 2007 годзе ён робіць праект "З65 дзён у годзе", які праз год выстаўляецца на арт-пляцоўках у Гродне і Мінску.
– Насамрэч я захапляўся фатаграфіяй яшчэ з дзяцінства. Здымаў на стужку, пазней – на лічбу. Але ў гэтым праекце задача была не з простых: рабіць фота штодня на працягу года. Сёння пра гэта нават казаць смешна, але тады быў ЖЖ, я выкладаў свае фота туды і чакаў каментароў. Спачатку было цікава і класна, але потым праект пачаў пераўтварацца ў працу, нават спорт. Паўтарацца было не камільфо, і я пачаў шукаць сюжэты. Хадзіў на канцэрты, вывучаў горад…
Адкрыццё выставы "З65 дзён у годзе" ў Музеі гісторыі беларускага кіно
Насамрэч той досвед шмат чаму мяне навучыў. У плане арганізаванасці, пошуку творчых ідэяў, рэфлексіі. Я адчуў драйв фатаграфіі. Той 2007 год памятую вельмі выразна.
Насамрэч той досвед шмат чаму мяне навучыў. У плане арганізаванасці, пошуку творчых ідэяў, рэфлексіі. Я адчуў драйв фатаграфіі. Той 2007 год памятую вельмі выразна.
– А як наконт 2006-га?
– Разумею, пра што пытаеш. Мяне на Плошчы не было, але ад сям'і, так скажам, была мая малодшая беларускамоўная сястра. Пазіцыю сястры, шчыра кажучы, тады не зусім падзяляў: мне яна падавалася надта рамантычнай. Я лічыў, што такімі захадамі сістэму не зрушыш – настолькі там ужо ўсё зацэментавалася. Але што рабіць? У мяне прапановаў не было, таму маўчаў.
А вось у 2010-м ужо быў. Памятую, сустрэў Андрэя Лянкевіча – у яго забралі тады фотаапарат, і я пазычыў яму свой. Здымаў, уцякаў... Чыйсьці тэрмас знайшоў трафейны, да гэтай пары захоўваю. Словам, удзельнічаў. У 2011-м, калі пачаліся маўклівыя пратэсты, таксама хадзіў, і мяне схапілі. Першы раз трапіў на Акрэсціна.
А вось у 2010-м ужо быў. Памятую, сустрэў Андрэя Лянкевіча – у яго забралі тады фотаапарат, і я пазычыў яму свой. Здымаў, уцякаў... Чыйсьці тэрмас знайшоў трафейны, да гэтай пары захоўваю. Словам, удзельнічаў. У 2011-м, калі пачаліся маўклівыя пратэсты, таксама хадзіў, і мяне схапілі. Першы раз трапіў на Акрэсціна.
– А як наконт 2006-га?
– Разумею, пра што пытаеш. Мяне на Плошчы не было, але ад сям'і, так скажам, была мая малодшая беларускамоўная сястра. Пазіцыю сястры, шчыра кажучы, тады не зусім падзяляў: мне яна падавалася надта рамантычнай. Я лічыў, што такімі захадамі сістэму не зрушыш – настолькі там ужо ўсё зацэментавалася. Але што рабіць? У мяне прапановаў не было, таму маўчаў.
А вось у 2010-м ужо быў. Памятую, сустрэў Андрэя Лянкевіча – у яго забралі тады фотаапарат, і я пазычыў яму свой. Здымаў, уцякаў... Чыйсьці тэрмас знайшоў трафейны, да гэтай пары захоўваю. Словам, удзельнічаў. У 2011-м, калі пачаліся маўклівыя пратэсты, таксама хадзіў, і мяне схапілі. Першы раз трапіў на Акрэсціна.
А вось у 2010-м ужо быў. Памятую, сустрэў Андрэя Лянкевіча – у яго забралі тады фотаапарат, і я пазычыў яму свой. Здымаў, уцякаў... Чыйсьці тэрмас знайшоў трафейны, да гэтай пары захоўваю. Словам, удзельнічаў. У 2011-м, калі пачаліся маўклівыя пратэсты, таксама хадзіў, і мяне схапілі. Першы раз трапіў на Акрэсціна.
Але дзесьці мусіць быць сэнс?!
– Праз пэўны час я ўсё ж перабраўся ў Мінск і перацягнуў сюды бізнес, які ў Гродне распачаў з сябрамі – фатэлі-мяшкі. Раскруціліся, справа пайшла, але са мной у адзін цудоўны дзень здарыўся, як той кажа, экзістэнцыйны крызіс. Стаў заўважаць, што анічога не цікавіць. Бяжыш у гэтым вавёрчыным коле, грошы зарабляеш. Але ні вітальнасці, ні памкненняў – анічога. Падумалася: "Божа ж мой! Але дзесьці ў гэтым свеце мусіць быць сэнс?!"
Даў сабе пяць гадоў на тыя пошукі. Калі не атрымаецца, то ўсё, вярнуся ў камерцыю з канцамі. Спачатку падалося, што сцэнарная справа – нічога сабе, змагу пацягнуць. Але трапіў на нейкія курсы ад "Беларусьфільму", дзе выступаў Віктар Аслюк (беларускі рэжысёр-дакументаліст, сябра Еўрапейскай Акадэміі. – АП). Ён распавядаў у шаманскай манеры, як гэта – быць рэжысёрам дакументальнага кіно. Я быў уражаны да глыбіні душы.
Даў сабе пяць гадоў на тыя пошукі. Калі не атрымаецца, то ўсё, вярнуся ў камерцыю з канцамі. Спачатку падалося, што сцэнарная справа – нічога сабе, змагу пацягнуць. Але трапіў на нейкія курсы ад "Беларусьфільму", дзе выступаў Віктар Аслюк (беларускі рэжысёр-дакументаліст, сябра Еўрапейскай Акадэміі. – АП). Ён распавядаў у шаманскай манеры, як гэта – быць рэжысёрам дакументальнага кіно. Я быў уражаны да глыбіні душы.
– Праз пэўны час я ўсё ж перабраўся ў Мінск і перацягнуў сюды бізнес, які ў Гродне распачаў з сябрамі – фатэлі-мяшкі. Раскруціліся, справа пайшла, але са мной у адзін цудоўны дзень здарыўся, як той кажа, экзістэнцыйны крызіс. Стаў заўважаць, што анічога не цікавіць. Бяжыш у гэтым вавёрчыным коле, грошы зарабляеш. Але ні вітальнасці, ні памкненняў – анічога. Падумалася: "Божа ж мой! Але дзесьці ў гэтым свеце мусіць быць сэнс?!"
Даў сабе пяць гадоў на тыя пошукі. Калі не атрымаецца, то ўсё, вярнуся ў камерцыю з канцамі. Спачатку падалося, што сцэнарная справа – нічога сабе, змагу пацягнуць. Але трапіў на нейкія курсы ад "Беларусьфільму", дзе выступаў Віктар Аслюк (беларускі рэжысёр-дакументаліст, сябра Еўрапейскай Акадэміі. – АП). Ён распавядаў у шаманскай манеры, як гэта – быць рэжысёрам дакументальнага кіно. Я быў уражаны да глыбіні душы.
Даў сабе пяць гадоў на тыя пошукі. Калі не атрымаецца, то ўсё, вярнуся ў камерцыю з канцамі. Спачатку падалося, што сцэнарная справа – нічога сабе, змагу пацягнуць. Але трапіў на нейкія курсы ад "Беларусьфільму", дзе выступаў Віктар Аслюк (беларускі рэжысёр-дакументаліст, сябра Еўрапейскай Акадэміі. – АП). Ён распавядаў у шаманскай манеры, як гэта – быць рэжысёрам дакументальнага кіно. Я быў уражаны да глыбіні душы.
Першая дакументальная стужка Максіма Шведа
– На той час я быў дастаткова крытычна падкаваны, каб разумець, што ў Дзяржаўнай акадэміі мастацтваў проста змарную час. Я ўжо не верыў у нашую дзяржаўную адукацыю. Што да іншых варыянтаў, іх насамрэч таксама было вобмаль. Я пабываў, напэўна, на ўсіх курсах па кіно, што ў той час былі ў Мінску. Наведаў усе фестывалі, кінаклубы, якія здолеў адшукаць. Урэшце не вытрымаў і на "Лістападзе" нават папрасіўся ў вучні да Віктара Аслюка.
Гэта ўсё магло б трываць доўга, але на адной з тусовак я ўсё ж сустрэў аднадумца – Антона Мазейку. Ён толькі прыехаў з Вільні і хацеў падымаць беларускую дакументалістыку. Мы аб'ядналіся і пачалі рабіць сацыяльныя ролікі. Я тады сур'ёзна зацікавіўся праблемай аўтызму і прапанаваў Антону паехаць у дабрачынны лагер для бацькоў і дзяцей з аўтызмам у Крым. Тады, дарэчы, “зялёныя чалавечкі” ўжо прыйшлі на паўвостраў. Было цікава паздымаць і дзяцей у лагеры, і сітуацыю ў Крыме. Такі дакументальны блакбастар вымалёўваўся.
Але першапачатковая задума паляцела ў тартарары. Мая галоўная гераіня, з якой мы загадзя дамовіліся, па нашым прыездзе адмовілася здымацца. Што рабіць? Мы пачалі імправізаваць і здымаць у цалкам вольнай манеры. Блакбастару не атрымалася, але выйшлі ў вольны відэаарт.
Гэта ўсё магло б трываць доўга, але на адной з тусовак я ўсё ж сустрэў аднадумца – Антона Мазейку. Ён толькі прыехаў з Вільні і хацеў падымаць беларускую дакументалістыку. Мы аб'ядналіся і пачалі рабіць сацыяльныя ролікі. Я тады сур'ёзна зацікавіўся праблемай аўтызму і прапанаваў Антону паехаць у дабрачынны лагер для бацькоў і дзяцей з аўтызмам у Крым. Тады, дарэчы, “зялёныя чалавечкі” ўжо прыйшлі на паўвостраў. Было цікава паздымаць і дзяцей у лагеры, і сітуацыю ў Крыме. Такі дакументальны блакбастар вымалёўваўся.
Але першапачатковая задума паляцела ў тартарары. Мая галоўная гераіня, з якой мы загадзя дамовіліся, па нашым прыездзе адмовілася здымацца. Што рабіць? Мы пачалі імправізаваць і здымаць у цалкам вольнай манеры. Блакбастару не атрымалася, але выйшлі ў вольны відэаарт.
– На той час я быў дастаткова крытычна падкаваны, каб разумець, што ў Дзяржаўнай акадэміі мастацтваў проста змарную час. Я ўжо не верыў у нашую дзяржаўную адукацыю. Што да іншых варыянтаў, іх насамрэч таксама было вобмаль. Я пабываў, напэўна, на ўсіх курсах па кіно, што ў той час былі ў Мінску. Наведаў усе фестывалі, кінаклубы, якія здолеў адшукаць. Урэшце не вытрымаў і на "Лістападзе" нават папрасіўся ў вучні да Віктара Аслюка.
Гэта ўсё магло б трываць доўга, але на адной з тусовак я ўсё ж сустрэў аднадумца – Антона Мазейку. Ён толькі прыехаў з Вільні і хацеў падымаць беларускую дакументалістыку. Мы аб'ядналіся і пачалі рабіць сацыяльныя ролікі. Я тады сур'ёзна зацікавіўся праблемай аўтызму і прапанаваў Антону паехаць у дабрачынны лагер для бацькоў і дзяцей з аўтызмам у Крым. Тады, дарэчы, “зялёныя чалавечкі” ўжо прыйшлі на паўвостраў. Было цікава паздымаць і дзяцей у лагеры, і сітуацыю ў Крыме. Такі дакументальны блакбастар вымалёўваўся.
Але першапачатковая задума паляцела ў тартарары. Мая галоўная гераіня, з якой мы загадзя дамовіліся, па нашым прыездзе адмовілася здымацца. Што рабіць? Мы пачалі імправізаваць і здымаць у цалкам вольнай манеры. Блакбастару не атрымалася, але выйшлі ў вольны відэаарт.
Гэта ўсё магло б трываць доўга, але на адной з тусовак я ўсё ж сустрэў аднадумца – Антона Мазейку. Ён толькі прыехаў з Вільні і хацеў падымаць беларускую дакументалістыку. Мы аб'ядналіся і пачалі рабіць сацыяльныя ролікі. Я тады сур'ёзна зацікавіўся праблемай аўтызму і прапанаваў Антону паехаць у дабрачынны лагер для бацькоў і дзяцей з аўтызмам у Крым. Тады, дарэчы, “зялёныя чалавечкі” ўжо прыйшлі на паўвостраў. Было цікава паздымаць і дзяцей у лагеры, і сітуацыю ў Крыме. Такі дакументальны блакбастар вымалёўваўся.
Але першапачатковая задума паляцела ў тартарары. Мая галоўная гераіня, з якой мы загадзя дамовіліся, па нашым прыездзе адмовілася здымацца. Што рабіць? Мы пачалі імправізаваць і здымаць у цалкам вольнай манеры. Блакбастару не атрымалася, але выйшлі ў вольны відэаарт.
Па прыездзе змантавалі матэрыял і далі прэм'еру ў Studio67. Запрасілі музыкаў гродзенскага гурта Earworm, каб яны зрабілі жывое музычнае суправаджэнне. Назвалі гэта ўсё "Не фільм. Не канцэрт. Не хвароба" і запрасілі ўсіх. Поспех быў такі, якога мы нават не чакалі. Па выніках падзеі была заснаваная дабрачынная арганізацыя "Добрая справа. Дапамога людзям з аўтызмам", сузаснавальнікам якой я дасюль ёсць.
Па прыездзе змантавалі матэрыял і далі прэм'еру ў Studio67. Запрасілі музыкаў гродзенскага гурта Earworm, каб яны зрабілі жывое музычнае суправаджэнне. Назвалі гэта ўсё "Не фільм. Не канцэрт. Не хвароба" і запрасілі ўсіх. Поспех быў такі, якога мы нават не чакалі. Па выніках падзеі была заснаваная дабрачынная арганізацыя "Добрая справа. Дапамога людзям з аўтызмам", сузаснавальнікам якой я дасюль ёсць.
Тое месца, дзе мне варта быць
З часам, нягледзячы на супрацу з сябрамі, я пачаў выгараць. Мая міні-пенсія за прададзены бізнес скончылася, трэба было думаць, што рабіць далей. Дзякуй богу, што ўсё ж у крытычны момант зноў пайшоў на курсы да Аслюка. Ён мяне пазнаў: "Ну, глядзі, настырны, гэта добра!" І далей распытвае: "Англійскую ведаеш?” – “Так”. – “Машына ёсць?” – “Так”. – “Бізнес прадаў?” – “Так”. – “А вось гэта ты дарма!" Цяпер разумею, што ён пытаў надзвычай правільныя рэчы.
З часам, нягледзячы на супрацу з сябрамі, я пачаў выгараць. Мая міні-пенсія за прададзены бізнес скончылася, трэба было думаць, што рабіць далей. Дзякуй богу, што ўсё ж у крытычны момант зноў пайшоў на курсы да Аслюка. Ён мяне пазнаў: "Ну, глядзі, настырны, гэта добра!" І далей распытвае: "Англійскую ведаеш?” – “Так”. – “Машына ёсць?” – “Так”. – “Бізнес прадаў?” – “Так”. – “А вось гэта ты дарма!" Цяпер разумею, што ён пытаў надзвычай правільныя рэчы.
Зноў курсы, ладзіў "Белсат". Адзін з ментараў на праграме быў Яцэк Блавут, вядомы польскі дакументаліст, які выкладае ў Школе Вайды ў Варшаве. Люба Зямцова першая падышла спытаць, як можна трапіць у школу. Я стаяў поруч. Калі ўжо на сумоўі ў Варшаве распавядаў пра Святлану Алексіевіч, адчуў: вось яно, тое месца, дзе мне варта быць. Усе мае экзаменатары ведалі і чыталі творы пісьменніцы. У школу ўзялі і Любу, і мяне.
Зноў курсы, ладзіў "Белсат". Адзін з ментараў на праграме быў Яцэк Блавут, вядомы польскі дакументаліст, які выкладае ў Школе Вайды ў Варшаве. Люба Зямцова першая падышла спытаць, як можна трапіць у школу. Я стаяў поруч. Калі ўжо на сумоўі ў Варшаве распавядаў пра Святлану Алексіевіч, адчуў: вось яно, тое месца, дзе мне варта быць. Усе мае экзаменатары ведалі і чыталі творы пісьменніцы. У школу ўзялі і Любу, і мяне.
Чысціня і парадак
Менавіта ў Школе Вайды Максім Швед пачаў рабіць сваю вядомую стужку "Чыстае мастацтва". У 2019 годзе яна пачала браць узнагароды на міжнародных фестывалях: "Лістапад", “Артдокфэст”…
– Фільм пачынаўся як жарт. Вось ёсць зафарбаваныя надпісы ці графіці – каляровыя прастакутнікі на сценах будынкаў, якія хтосьці можа палічыць мастацтвам. ЖЭС-арт, гарадскі фальклор. Я разумеў, што гэтую тэму можна раскручваць і выходзіць на больш глыбінныя пласты. Напрыклад, чым ёсць чысціня для беларусаў?
Менавіта ў Школе Вайды Максім Швед пачаў рабіць сваю вядомую стужку "Чыстае мастацтва". У 2019 годзе яна пачала браць узнагароды на міжнародных фестывалях: "Лістапад", “Артдокфэст”…
– Фільм пачынаўся як жарт. Вось ёсць зафарбаваныя надпісы ці графіці – каляровыя прастакутнікі на сценах будынкаў, якія хтосьці можа палічыць мастацтвам. ЖЭС-арт, гарадскі фальклор. Я разумеў, што гэтую тэму можна раскручваць і выходзіць на больш глыбінныя пласты. Напрыклад, чым ёсць чысціня для беларусаў?
Мне нават падаецца, што гэта нашая нацыянальная ідэя, ментальная ўстаноўка. Менавіта гэта: чысціня і парадак. Як казаў Яцэк Блавут, калі паглядзеў чарговую версію мантажу карціны: "Нібыта беларусы чысцінёй намагаюцца паказаць, што з імі ўсё ў парадку. Горад – як ладна прычасанае дзіця ў накрухмаленай сукенцы, якім бацькі-п'яніцы дэманструюць, што яны нармальныя". Ды яшчэ: там, дзе парадак, ёсць гаспадар. А тое, што ўстаноўка на чысціню ўладамі дакручваецца да стэрыльнасці, вынішчэння, мала каго клапоціць.
Спачатку прыбіраецца бруд, потым зафарбоўваюцца надпісы, далей вынішчаецца ўсё іншароднае.
Летась знеслі народны мемарыял Раману Бандарэнку. Чым усё тлумачылася? Чысцінёй і парадкам. Сёлета на месцы народнага мемарыялу Тарайкоўскаму ставяць сметніцу. Чуем тое самае. Вось яна, чысціня ў яе д'ябальскім увасабленні.
Маглі ж паставіць кадку з кветкамі, але чамусьці выбралі сметніцу.
Спачатку прыбіраецца бруд, потым зафарбоўваюцца надпісы, далей вынішчаецца ўсё іншароднае.
Летась знеслі народны мемарыял Раману Бандарэнку. Чым усё тлумачылася? Чысцінёй і парадкам. Сёлета на месцы народнага мемарыялу Тарайкоўскаму ставяць сметніцу. Чуем тое самае. Вось яна, чысціня ў яе д'ябальскім увасабленні.
Маглі ж паставіць кадку з кветкамі, але чамусьці выбралі сметніцу.
Мне нават падаецца, што гэта нашая нацыянальная ідэя, ментальная ўстаноўка. Менавіта гэта: чысціня і парадак. Як казаў Яцэк Блавут, калі паглядзеў чарговую версію мантажу карціны: "Нібыта беларусы чысцінёй намагаюцца паказаць, што з імі ўсё ў парадку. Горад – як ладна прычасанае дзіця ў накрухмаленай сукенцы, якім бацькі-п'яніцы дэманструюць, што яны нармальныя". Ды яшчэ: там, дзе парадак, ёсць гаспадар. А тое, што ўстаноўка на чысціню ўладамі дакручваецца да стэрыльнасці, вынішчэння, мала каго клапоціць.
Спачатку прыбіраецца бруд, потым зафарбоўваюцца надпісы, далей вынішчаецца ўсё іншароднае.
Летась знеслі народны мемарыял Раману Бандарэнку. Чым усё тлумачылася? Чысцінёй і парадкам. Сёлета на месцы народнага мемарыялу Тарайкоўскаму ставяць сметніцу. Чуем тое самае. Вось яна, чысціня ў яе д'ябальскім увасабленні.
Маглі ж паставіць кадку з кветкамі, але чамусьці выбралі сметніцу.
Спачатку прыбіраецца бруд, потым зафарбоўваюцца надпісы, далей вынішчаецца ўсё іншароднае.
Летась знеслі народны мемарыял Раману Бандарэнку. Чым усё тлумачылася? Чысцінёй і парадкам. Сёлета на месцы народнага мемарыялу Тарайкоўскаму ставяць сметніцу. Чуем тое самае. Вось яна, чысціня ў яе д'ябальскім увасабленні.
Маглі ж паставіць кадку з кветкамі, але чамусьці выбралі сметніцу.
Анджэй Вайда і Максім Швед. Падчас навучання ў Варшаве. 2015–2016 гады
Маршрут перабудаваны
Да 9 жніўня прафесійны маршрут Максіма Шведа ўжо склаўся. "Чыстае мастацтва", чыя фестывальная гісторыя доўжыцца дасюль, супольны з Кацярынаю Маркавец праект "Welcome ў Belarus" на "Белсаце", актуальныя праекты. Але нечакана рэжысёр атрымаў прапанову ад каналу "Настоящее время".
– Звярнулася да мяне з прапановаю зрабіць фільм пра выбары Аліна Рудніцкая, вядомая дакументалістка з Расіі. "Перадвыбарны настрой" – такою была працоўная назва. "Маршрут перабудаваны" прыйшло апасля.
Калі шчыра, перад тым, як сесці ў таксі, мы паспрабавалі пашукаць іншых герояў. Але леташняя выбарчая кампанія набірала абароты нашмат хутчэй, чым кампанія 2010-га: нашых абраных герояў арыштоўвалі перш, чым мы пачыналі іх здымаць. У маім выпадку я кажу пра Сяргея Ціханоўскага і Аляксандру Дынько.
Пры такім раскладзе ідэя здымаць у таксі нам падалася не толькі цікавай, але і бяспечнай.
Калі шчыра, перад тым, як сесці ў таксі, мы паспрабавалі пашукаць іншых герояў. Але леташняя выбарчая кампанія набірала абароты нашмат хутчэй, чым кампанія 2010-га: нашых абраных герояў арыштоўвалі перш, чым мы пачыналі іх здымаць. У маім выпадку я кажу пра Сяргея Ціханоўскага і Аляксандру Дынько.
Пры такім раскладзе ідэя здымаць у таксі нам падалася не толькі цікавай, але і бяспечнай.
Да 9 жніўня прафесійны маршрут Максіма Шведа ўжо склаўся. "Чыстае мастацтва", чыя фестывальная гісторыя доўжыцца дасюль, супольны з Кацярынаю Маркавец праект "Welcome ў Belarus" на "Белсаце", актуальныя праекты. Але нечакана рэжысёр атрымаў прапанову ад каналу "Настоящее время".
– Звярнулася да мяне з прапановаю зрабіць фільм пра выбары Аліна Рудніцкая, вядомая дакументалістка з Расіі. "Перадвыбарны настрой" – такою была працоўная назва. "Маршрут перабудаваны" прыйшло апасля.
Калі шчыра, перад тым, як сесці ў таксі, мы паспрабавалі пашукаць іншых герояў. Але леташняя выбарчая кампанія набірала абароты нашмат хутчэй, чым кампанія 2010-га: нашых абраных герояў арыштоўвалі перш, чым мы пачыналі іх здымаць. У маім выпадку я кажу пра Сяргея Ціханоўскага і Аляксандру Дынько.
Пры такім раскладзе ідэя здымаць у таксі нам падалася не толькі цікавай, але і бяспечнай.
Калі шчыра, перад тым, як сесці ў таксі, мы паспрабавалі пашукаць іншых герояў. Але леташняя выбарчая кампанія набірала абароты нашмат хутчэй, чым кампанія 2010-га: нашых абраных герояў арыштоўвалі перш, чым мы пачыналі іх здымаць. У маім выпадку я кажу пра Сяргея Ціханоўскага і Аляксандру Дынько.
Пры такім раскладзе ідэя здымаць у таксі нам падалася не толькі цікавай, але і бяспечнай.
Усё проста. Пасажыр сядае ў таксоўку, і кіроўца пытае: “Які ў вас настрой перад выбарамі?” Далей людзі пачыналі казаць і дзяліцца сваімі поглядамі. Аніякага прымусу. У нас былі двое кіроўцаў: Паша з Мінску, які быў за змену ўлады, і Міхайлаўна з Баранавічаў – за Лукашэнку. Фіналам меліся стаць кадры, калі Паша і Міхайлаўна ідуць галасаваць кожны на сваім участку.
Але 9 жніўня пачалося тое, што пачалося. І мне патэлефанавала Аліна: "Падаецца, што фільм толькі пачынаецца. Трэба здымаць далей".
І я пайшоў.
10 жніўня здымаў там, здымаў сям, паволі дайшоў да Пушкінскай... Убачыў там усе гэтыя зорныя войны, гэты сюр... Трошкі расслабіўся – і апынуўся ў аўтазаку.
Але 9 жніўня пачалося тое, што пачалося. І мне патэлефанавала Аліна: "Падаецца, што фільм толькі пачынаецца. Трэба здымаць далей".
І я пайшоў.
10 жніўня здымаў там, здымаў сям, паволі дайшоў да Пушкінскай... Убачыў там усе гэтыя зорныя войны, гэты сюр... Трошкі расслабіўся – і апынуўся ў аўтазаку.
Усё проста. Пасажыр сядае ў таксоўку, і кіроўца пытае: “Які ў вас настрой перад выбарамі?” Далей людзі пачыналі казаць і дзяліцца сваімі поглядамі. Аніякага прымусу. У нас былі двое кіроўцаў: Паша з Мінску, які быў за змену ўлады, і Міхайлаўна з Баранавічаў – за Лукашэнку. Фіналам меліся стаць кадры, калі Паша і Міхайлаўна ідуць галасаваць кожны на сваім участку.
Але 9 жніўня пачалося тое, што пачалося. І мне патэлефанавала Аліна: "Падаецца, што фільм толькі пачынаецца. Трэба здымаць далей".
І я пайшоў.
10 жніўня здымаў там, здымаў сям, паволі дайшоў да Пушкінскай... Убачыў там усе гэтыя зорныя войны, гэты сюр... Трошкі расслабіўся – і апынуўся ў аўтазаку.
Але 9 жніўня пачалося тое, што пачалося. І мне патэлефанавала Аліна: "Падаецца, што фільм толькі пачынаецца. Трэба здымаць далей".
І я пайшоў.
10 жніўня здымаў там, здымаў сям, паволі дайшоў да Пушкінскай... Убачыў там усе гэтыя зорныя войны, гэты сюр... Трошкі расслабіўся – і апынуўся ў аўтазаку.
Гэта гуманітарная катастрофа
Невялічкая навела Максіма Шведа "Што мы будзем рабіць заўтра?" з супольнага дакументальнага фільму для The Guardian акурат пра асабісты досвед затрымання і вызвалення. Словы, якія б'юць напавал, узнікаюць у канцы навелы: "Мне сорамна расказваць, як адзін чалавек катуе іншага".
– Мне прапанавалі распавесці ў стужцы пра свой досвед затрымання, але, шчыра кажучы, мне было няўтульна ў гэтай ролі. І сапраўды сорамна. Бо падзеі, што адбыліся ў жніўні, не павінны быць нідзе і ніколі. Тым больш у цэнтры Еўропы ў ХХІ стагоддзі.
Невялічкая навела Максіма Шведа "Што мы будзем рабіць заўтра?" з супольнага дакументальнага фільму для The Guardian акурат пра асабісты досвед затрымання і вызвалення. Словы, якія б'юць напавал, узнікаюць у канцы навелы: "Мне сорамна расказваць, як адзін чалавек катуе іншага".
– Мне прапанавалі распавесці ў стужцы пра свой досвед затрымання, але, шчыра кажучы, мне было няўтульна ў гэтай ролі. І сапраўды сорамна. Бо падзеі, што адбыліся ў жніўні, не павінны быць нідзе і ніколі. Тым больш у цэнтры Еўропы ў ХХІ стагоддзі.
Фільм Максіма Шведа, Кацярыны Маркавец і Андрэя Куцілы "Беларусь: асабістыя гісторыі з краіны ў роспачы" ("Belarus: personal stories from a country in turmoil")
Ты маеш рацыю, што гэты выраз шмат кажа і пра мяне. Можа, гэта асабістае, але я лічу, што мужчыны не скардзяцца. Сорамна скардзіцца, бо ты адразу становішся ў пазіцыю ахвяры – не тое што зневажальную, але непрыемную. Якая адразу падключае шмат розных нюансаў. Скажу адно: мне вельмі дапамог мой досвед кінематаграфіста. Бо я здолеў выбудаваць дыстанцыю паміж тым, што адбывалася, і мною.
Гэта гуманітарная катастрофа. І бачыць яе тым больш жудасна, што такія рэчы адбываюцца пасля Халакосту і Другой сусветнай вайны. Не бамбёжка нейкая, калі ворагі кідаюць бомбы, а свой б'е свайго – і цалкам бесчалавечна. Нават калі адзін трывае – пачынаюць біць іншага, каб зламаць таго першага. Такі прымітыўны прыём гопнікаў: пераносная адказнасць, у якой сканцэнтраванае ўсё іхнае мысленне.
Гэта гуманітарная катастрофа. І бачыць яе тым больш жудасна, што такія рэчы адбываюцца пасля Халакосту і Другой сусветнай вайны. Не бамбёжка нейкая, калі ворагі кідаюць бомбы, а свой б'е свайго – і цалкам бесчалавечна. Нават калі адзін трывае – пачынаюць біць іншага, каб зламаць таго першага. Такі прымітыўны прыём гопнікаў: пераносная адказнасць, у якой сканцэнтраванае ўсё іхнае мысленне.
Ты маеш рацыю, што гэты выраз шмат кажа і пра мяне. Можа, гэта асабістае, але я лічу, што мужчыны не скардзяцца. Сорамна скардзіцца, бо ты адразу становішся ў пазіцыю ахвяры – не тое што зневажальную, але непрыемную. Якая адразу падключае шмат розных нюансаў. Скажу адно: мне вельмі дапамог мой досвед кінематаграфіста. Бо я здолеў выбудаваць дыстанцыю паміж тым, што адбывалася, і мною.
Гэта гуманітарная катастрофа. І бачыць яе тым больш жудасна, што такія рэчы адбываюцца пасля Халакосту і Другой сусветнай вайны. Не бамбёжка нейкая, калі ворагі кідаюць бомбы, а свой б'е свайго – і цалкам бесчалавечна. Нават калі адзін трывае – пачынаюць біць іншага, каб зламаць таго першага. Такі прымітыўны прыём гопнікаў: пераносная адказнасць, у якой сканцэнтраванае ўсё іхнае мысленне.
Гэта гуманітарная катастрофа. І бачыць яе тым больш жудасна, што такія рэчы адбываюцца пасля Халакосту і Другой сусветнай вайны. Не бамбёжка нейкая, калі ворагі кідаюць бомбы, а свой б'е свайго – і цалкам бесчалавечна. Нават калі адзін трывае – пачынаюць біць іншага, каб зламаць таго першага. Такі прымітыўны прыём гопнікаў: пераносная адказнасць, у якой сканцэнтраванае ўсё іхнае мысленне.
Як ні дзіўна, дапамог прысуд. Калі ў Жодзіне адбыўся суд і была агучана колькасць содняў, я ўбачыў, што ў гэтага хаосу ёсць пэўны фармат. Тады палягчэла. А калі перавезлі ў турму ў Жодзіна, нават расслабіўся.
Цікава, што, выйшаўшы з турмы, падалося, быццам трапіў на чырвоную дарожку (усміхаецца). Навокал былі валанцёры: калі ласка, зубная шчотка, вада, гарбата, ці трэба куды давезці, усе дапамагаюць. Павезлі праз Жодзіна – навокал бчб-сцягі, ліхтары, мне распавядаюць пра жанчын у белым... Я не мог гэта ўсё ўтрымаць у галаве. Толькі быў у камеры, у поўнай ізаляцыі, у брудзе, а выходзіш – і тут такое!
16 жніўня мне ўжо канчаткова знесла дах! Мора людзей ля стэлы ў гэтым адным парыве. Я не сумняваўся, што мы перамаглі. Мне нават фізічна складана было глядзець на тую велікапышнасць – яна не змяшчалася ў маёй свядомасці.
Цікава, што, выйшаўшы з турмы, падалося, быццам трапіў на чырвоную дарожку (усміхаецца). Навокал былі валанцёры: калі ласка, зубная шчотка, вада, гарбата, ці трэба куды давезці, усе дапамагаюць. Павезлі праз Жодзіна – навокал бчб-сцягі, ліхтары, мне распавядаюць пра жанчын у белым... Я не мог гэта ўсё ўтрымаць у галаве. Толькі быў у камеры, у поўнай ізаляцыі, у брудзе, а выходзіш – і тут такое!
16 жніўня мне ўжо канчаткова знесла дах! Мора людзей ля стэлы ў гэтым адным парыве. Я не сумняваўся, што мы перамаглі. Мне нават фізічна складана было глядзець на тую велікапышнасць – яна не змяшчалася ў маёй свядомасці.
Як ні дзіўна, дапамог прысуд. Калі ў Жодзіне адбыўся суд і была агучана колькасць содняў, я ўбачыў, што ў гэтага хаосу ёсць пэўны фармат. Тады палягчэла. А калі перавезлі ў турму ў Жодзіна, нават расслабіўся.
Цікава, што, выйшаўшы з турмы, падалося, быццам трапіў на чырвоную дарожку (усміхаецца). Навокал былі валанцёры: калі ласка, зубная шчотка, вада, гарбата, ці трэба куды давезці, усе дапамагаюць. Павезлі праз Жодзіна – навокал бчб-сцягі, ліхтары, мне распавядаюць пра жанчын у белым... Я не мог гэта ўсё ўтрымаць у галаве. Толькі быў у камеры, у поўнай ізаляцыі, у брудзе, а выходзіш – і тут такое!
16 жніўня мне ўжо канчаткова знесла дах! Мора людзей ля стэлы ў гэтым адным парыве. Я не сумняваўся, што мы перамаглі. Мне нават фізічна складана было глядзець на тую велікапышнасць – яна не змяшчалася ў маёй свядомасці.
Цікава, што, выйшаўшы з турмы, падалося, быццам трапіў на чырвоную дарожку (усміхаецца). Навокал былі валанцёры: калі ласка, зубная шчотка, вада, гарбата, ці трэба куды давезці, усе дапамагаюць. Павезлі праз Жодзіна – навокал бчб-сцягі, ліхтары, мне распавядаюць пра жанчын у белым... Я не мог гэта ўсё ўтрымаць у галаве. Толькі быў у камеры, у поўнай ізаляцыі, у брудзе, а выходзіш – і тут такое!
16 жніўня мне ўжо канчаткова знесла дах! Мора людзей ля стэлы ў гэтым адным парыве. Я не сумняваўся, што мы перамаглі. Мне нават фізічна складана было глядзець на тую велікапышнасць – яна не змяшчалася ў маёй свядомасці.
Паказала свету сваё аблічча
– Што, на твой погляд, з намі адбылося?
– Рэвалюцыя свядомасці. Для большасці яна здарылася, на маю думку. Мы змянілі сваё ўяўленне пра адно аднаго, пра ўладу, пра тое, як павінна быць, пра тое, што было... Пачынаем чытаць, вывучаць, адкуль прыйшлі тыя тэктанічныя зрухі і як закрыць наш калектыўны гештальт.
Мой асабісты гештальт ужо закрыты, як ні дзіўна. Для мяне важна, што цяпер час кіравання Лукашэнкі ўжо не будзе атаясамлівацца з часамі пакорнай дэградацыі, калі за яго была большасць. Цяпер усе ведаюць, што ён не герой.
Хто б ні пісаў у будучыні падручнік гісторыі, як бы яго ні пісаў, праўда пра тое, што ён зрабіў, застанецца назаўжды. Як і тое, што зрабілі людзі. Я ўсцешаны тым, што лукашэнкаўская дыктатура безгустоўнасці і гвалту паказала свету сваё аблічча.
Мой асабісты гештальт ужо закрыты, як ні дзіўна. Для мяне важна, што цяпер час кіравання Лукашэнкі ўжо не будзе атаясамлівацца з часамі пакорнай дэградацыі, калі за яго была большасць. Цяпер усе ведаюць, што ён не герой.
Хто б ні пісаў у будучыні падручнік гісторыі, як бы яго ні пісаў, праўда пра тое, што ён зрабіў, застанецца назаўжды. Як і тое, што зрабілі людзі. Я ўсцешаны тым, што лукашэнкаўская дыктатура безгустоўнасці і гвалту паказала свету сваё аблічча.
– Што, на твой погляд, з намі адбылося?
– Рэвалюцыя свядомасці. Для большасці яна здарылася, на маю думку. Мы змянілі сваё ўяўленне пра адно аднаго, пра ўладу, пра тое, як павінна быць, пра тое, што было... Пачынаем чытаць, вывучаць, адкуль прыйшлі тыя тэктанічныя зрухі і як закрыць наш калектыўны гештальт.
Мой асабісты гештальт ужо закрыты, як ні дзіўна. Для мяне важна, што цяпер час кіравання Лукашэнкі ўжо не будзе атаясамлівацца з часамі пакорнай дэградацыі, калі за яго была большасць. Цяпер усе ведаюць, што ён не герой.
Хто б ні пісаў у будучыні падручнік гісторыі, як бы яго ні пісаў, праўда пра тое, што ён зрабіў, застанецца назаўжды. Як і тое, што зрабілі людзі. Я ўсцешаны тым, што лукашэнкаўская дыктатура безгустоўнасці і гвалту паказала свету сваё аблічча.
Мой асабісты гештальт ужо закрыты, як ні дзіўна. Для мяне важна, што цяпер час кіравання Лукашэнкі ўжо не будзе атаясамлівацца з часамі пакорнай дэградацыі, калі за яго была большасць. Цяпер усе ведаюць, што ён не герой.
Хто б ні пісаў у будучыні падручнік гісторыі, як бы яго ні пісаў, праўда пра тое, што ён зрабіў, застанецца назаўжды. Як і тое, што зрабілі людзі. Я ўсцешаны тым, што лукашэнкаўская дыктатура безгустоўнасці і гвалту паказала свету сваё аблічча.
Формулы быцця
Сёння Максім прызнаецца, што мае ў распрацоўцы некалькі праектаў. Аднак працаваць яму цяжка: “У асноўным энергія сыходзіць на тое, каб банальна функцыянаваць".
– Тое, што я бачу навокал, – гэта свята абсурду. Калі да 9 жніўня абсурд быў адно пластом у торціку беларускага быцця, то цяпер ён закрыў сабой усё. Суды як дрэнныя спектаклі, дакументальны тэатр... Людзей саджаюць у турмы за бчб-шкарпэткі, гірлянды, шалікі і цукеркі. За думкі! За прымроеныя намеры! Абсурд стаў нормаю, нават банальнасцю. І гэты стан вельмі важна зафіксаваць.
У гэтым сэнсе ўскрыць фарс можна было б праз яго паглыбленне. Напрыклад, як у іранічным тэлеграм-канале "Советская Белоруссия". Аўтары гуляліся са словамі і сэнсамі, балансуючы на мяжы праўды і фэйку. Сёння канал адціснулі, там пасяліліся праўладныя прапагандысты, якія робяць выгляд, што анічога не здарылася. Яны намагаюцца таксама жартаваць, і хтосьці, напэўна, лічыць іхныя опусы жартамі. Але мне не смешна.
І вось пра тое, дзе палягае мяжа паміж іроніяй і гэтым дубаломствам, цікава было паразважаць. Напэўна, у кіно. Але кожны від мастацтва цяпер важны. Бо мастацтва фіксуе тое, што і павінна: як мы сваімі жыццямі ствараем формулы быцця.
У гэтым сэнсе ўскрыць фарс можна было б праз яго паглыбленне. Напрыклад, як у іранічным тэлеграм-канале "Советская Белоруссия". Аўтары гуляліся са словамі і сэнсамі, балансуючы на мяжы праўды і фэйку. Сёння канал адціснулі, там пасяліліся праўладныя прапагандысты, якія робяць выгляд, што анічога не здарылася. Яны намагаюцца таксама жартаваць, і хтосьці, напэўна, лічыць іхныя опусы жартамі. Але мне не смешна.
І вось пра тое, дзе палягае мяжа паміж іроніяй і гэтым дубаломствам, цікава было паразважаць. Напэўна, у кіно. Але кожны від мастацтва цяпер важны. Бо мастацтва фіксуе тое, што і павінна: як мы сваімі жыццямі ствараем формулы быцця.
Сёння Максім прызнаецца, што мае ў распрацоўцы некалькі праектаў. Аднак працаваць яму цяжка: “У асноўным энергія сыходзіць на тое, каб банальна функцыянаваць".
– Тое, што я бачу навокал, – гэта свята абсурду. Калі да 9 жніўня абсурд быў адно пластом у торціку беларускага быцця, то цяпер ён закрыў сабой усё. Суды як дрэнныя спектаклі, дакументальны тэатр... Людзей саджаюць у турмы за бчб-шкарпэткі, гірлянды, шалікі і цукеркі. За думкі! За прымроеныя намеры! Абсурд стаў нормаю, нават банальнасцю. І гэты стан вельмі важна зафіксаваць.
У гэтым сэнсе ўскрыць фарс можна было б праз яго паглыбленне. Напрыклад, як у іранічным тэлеграм-канале "Советская Белоруссия". Аўтары гуляліся са словамі і сэнсамі, балансуючы на мяжы праўды і фэйку. Сёння канал адціснулі, там пасяліліся праўладныя прапагандысты, якія робяць выгляд, што анічога не здарылася. Яны намагаюцца таксама жартаваць, і хтосьці, напэўна, лічыць іхныя опусы жартамі. Але мне не смешна.
І вось пра тое, дзе палягае мяжа паміж іроніяй і гэтым дубаломствам, цікава было паразважаць. Напэўна, у кіно. Але кожны від мастацтва цяпер важны. Бо мастацтва фіксуе тое, што і павінна: як мы сваімі жыццямі ствараем формулы быцця.
У гэтым сэнсе ўскрыць фарс можна было б праз яго паглыбленне. Напрыклад, як у іранічным тэлеграм-канале "Советская Белоруссия". Аўтары гуляліся са словамі і сэнсамі, балансуючы на мяжы праўды і фэйку. Сёння канал адціснулі, там пасяліліся праўладныя прапагандысты, якія робяць выгляд, што анічога не здарылася. Яны намагаюцца таксама жартаваць, і хтосьці, напэўна, лічыць іхныя опусы жартамі. Але мне не смешна.
І вось пра тое, дзе палягае мяжа паміж іроніяй і гэтым дубаломствам, цікава было паразважаць. Напэўна, у кіно. Але кожны від мастацтва цяпер важны. Бо мастацтва фіксуе тое, што і павінна: як мы сваімі жыццямі ствараем формулы быцця.
Падтрымаць беларускіх дзеячаў культуры, якія зазналі рэпрэсіі, ды іх новыя праекты