« Мы ўбачылі сябе беларусамі »

(Аляксандр

Папа Бо

Багданаў)

Папа Бо (Аляксандр Багданаў)

«Мы ўбачылі сябе беларусамі»

Калі вы бывалі ў цэнтры Мінску 28 жніўня і 6 верасня, то, хутчэй за ўсё, бачылі Папу Бо. Ён стварыў выдатны музычны перформанс: дыджэйскі пульт на рамянях нёс на сабе, а побач сябар на вазочку цягнуў гукаўзмацняльную сістэму.

Саша Багданаў aka Папа Бо – клубны чалавек. Дыджэй і арганізатар імпрэзаў. Стваральнік культурніцкай прасторы “Корпус” у Мінску. Быў шырока вядомым чалавекам у вузка сегментаванай частцы беларускай культурніцкай публікі. Быў вузкаскіраваным да жніўня 2020 года, калі стаўся адным з цэнтраў гукавой, візуальнай і сэнсавай увагі падчас двух вялікіх рэвалюцыйных маршаў у Мінску.

8 траўня побач з “Корпусам” праходзіла вайсковая тэхніка на рэпетыцыю параду да 9 траўня. Папа Бо на гэтым візуальным фоне зарганізаваў дыджэйскі сэт, які падкрэсліваў абсурднасць праходу войска па цэнтры беларускай сталіцы ў мірны час.

Гэта цяпер мы ведаем, што Лукашэнка рыхтаваўся да сапраўднай вайны на баку расійскага агрэсара. Але ў 2020 годзе танкі, БТРы ды іншыя БМД з артылерыяй візуальна і эмацыйна ўспрымаліся як акупацыйнае ўварванне. Праз тры месяцы беларусы ўбачылі частку тых самых баявых машынаў, чые экіпажы былі гатовыя расстраляць мірных дэманстрантаў. Таму ўсе тры перформансы Папы Бо беспасярэдне звязаныя.

Аляксандра Багданава затрымалі ў 2021 годзе. Зламалі рэбры, пагражалі большымі пакутамі, пратрымалі 3,5 месяца ў Валадарцы. Пасля ён здолеў складанымі шляхамі эвакуявацца як з РБ, так і з Мордару – Расійскай Федэрацыі. На момант гутаркі працягвае выступаць як дыджэй і працаваць як арганізатар культурніцкіх праектаў ужо ў Грузіі.

Бацькі

Мама заўжды заахвочвала ўсе мае варушнякі. Асцерагалася, вядома, засцерагала, але казала займацца. А айчым… З ім кепскія стасункі, ён усё жыццё мяне чмырыў, я з ім са свайго 11-га класу не камунікую.

Беларушчына

У 9-м класе ў мяне пачала фармавацца самасвядомасць беларускага апазіцыянера. Я жыў у прадмесці Мінску, у Мачулішчах [там вайсковы аэрадром, з якога ў тым ліку ўзляталі расійскія самалёты, што атакавалі Украіну. – Заўвага рэд.]. Да 9-га класу быў проста чэл. А ў 1998-м паступіў у Мінску ў гімназію.

У гімназіі я сустрэў бадзёрых маладых школьнікаў-апазіцыянераў і дазнаўся, што існуюць беларускі рок, газеты “Навінкі”, “Наша ніва” і “Наша слова”. Сядзіба БНФ, сядзіба ТБМ імя Францыска Скарыны. Што ёсць клубы, што ёсць гурты “N.R.M.” і “Крама”, што ёсць такі Віталь Супрановіч [менеджар беларускамоўных музычных праектаў. – Заўвага рэд.] і “Рок-каранацыя”. А ў пераходзе метро “Інстытут культуры” прадаюцца аўдыякасеты з беларускаю музыкаю.

І ўсё! Я ўжо ў 9-м класе з сябрамі расклейваў налепкі “Зубр” [моладзевая грамадска-палітычная арганізацыя. – Заўвага рэд.].

"Корпус"

Я досыць доўга граў музыку з сябрамі ў пераходах. Аскалі [выпрошвалі. – Заўвага рэд.] грошы як сапраўдныя малагадовыя хіпі. У нейкі момант вырашылі зрабіць вялікі экшан з удзелам бубначоў, фаер-шоу дзесьці ў цэнтры і афішамі, расклеенымі па ўсім горадзе. Тады была яшчэ чорная [нелегальная. – Заўвага рэд.] расклейка. Мы раздрукавалі на ксераксе сто афішаў: маўляў, пад мастом за цыркам будзе вялікае шоу, прыходзьце ўсе, уваход свабодны. Гэта быў 2003 год.

Сабраліся чалавек дваццаць бубначоў, фаершоўнікі. І нечакана прыйшлі чалавек трыста – чатырыста. І атрымалася гэта не пад мастом, а на паляне, дзе ўваход у дзіцячы парк, з боку вуліцы Карла Маркса. Бо мы разлічвалі на 50 чалавек, а прыйшлі сотні.

Мы расставілі на шухеры людзей па розных уваходах у парк, і дзесьці праз паўгадзіны нам пазванілі ды сказалі, што пад’ехалі пажарнікі і міліцыя. Мы хуценька сабралі з гэтых соцень чалавек у капялюш грошы. І папрасілі разысціся ў розныя бакі.

Пасля гэтай падзеі мы з сябрукамі вырашылі рабіць кватэрнікі з платным уваходам. У нас з’явілася сяброўка, дачка тагачаснага намесніка міністра сувязі. Ейныя бацькі стала жылі ў катэджах, у яе была аграмадная пустая кватэра ва Уруччы. І мы пачалі рабіць там выступы: “Джамбібум”, “Адыс Абэба”… Пасля я пазнаёміўся з гуртом “Нагуаль”, ім ужо пачаў дапамагаць як дырэктар праекту.

Я ніколі не працаваў [маецца на ўвазе праца як павіннасць. – Заўвага рэд.]. Адразу пачаў зарабляць арганізатарскаю дзейнасцю. Падпольнаю, паўлегальнаю мутнёю [смяецца].

Так урэшце паўстаў “Корпус”, якім я займаўся да вымушанай эміграцыі. Зрэшты, з Беларусі выехала амаль уся каманда.

2020 год

У пачатку 2020-га я думаў, што ўсё будзе як звычайна. Чарговыя пасадкі, чарговы Лукашэнка і гэтак далей. Прагнозы часткова апраўдаліся. Але што будзе такі ментальны ўздым нацыі, што будзе такая хваля пратэсту…

Мой пункт адліку – мітынг Святланы Ціханоўскай на плошчы Бангалор.

9 жніўня я быў у горадзе, але не ў самых гарачых пунктах: не каля “Рыгі”, не на “Пушкінскай”. Былі з сябрамі ў калонах, глядзелі, што адбываецца ў горадзе. Але не былі ў экшане.

Рэвалюцыя з беларускамоўнаю танальнасцю

Памятаю момант паміж першым і другім аграмаднымі маршамі [16 і 23 жніўня 2020 года. – Заўвага рэд]. Я ішоў з боку “Белай вежы” ў бок Нямігі. І калі праходзіў паўз Траецкае прадмесце, мяне наведала адчуванне скажэння аўдыяльнай рэальнасці. Міма прайшлі маладыя людзі. І яны карава, але размаўлялі па-беларуску.

У той самы час мяне абганяе чалавек. І таксама праз тэлефон гаворыць па-беларуску.

За кароткі адрэзак ад Траецкага да Нямігі я сустрэў кампаніяў пяць, якія гаманілі па-беларуску. Хай сабе некаторыя з памылкамі, але ўсе размаўлялі па-беларуску. Я, такі, сабе: не зразумеў. Гэта мяне так штырыць? Нібыта не выпіўшы. Мяне гэтая сітуацыя вельмі моцна ўразіла.

Я ж недавучаны філолаг беларускай мовы і літаратуры.

Адрэналін

Выхад на марш з дыджэйскім пультам – моцны выкід адрэналіну. Цябе вельмі моцна каўбасіць, і ты імкнешся сканцэнтравацца. Плюс гэта новая форма дыджэйскай працы. Трэба было сканцэнтравацца на канкрэтна тэхнічных дэталях: кантраляванні трэкаў, гучнасці і гэтак далей.

Мне ўдалося і ў першы, і ў другі выхад на марш сябе сабраць, сканцэнтравацца на тым, што адбываецца вакол, за бяспекаю сачылі мае сябры. А я быў сканцэнтраваны на экране планшэта і вядзенні пэўнай бадзёрай музычнай лініі.

Вядома, было дастаткова боязна, асабліва на другім выхадзе. Можна нават пабачыць на відэа па людзях, якія ідуць вакол, што яны на сур’ёзным стрэме ўжо, а не на пазітыўным куражы.

Нечакана класная публіка

Я асабліва, і ўся каманда, якая брала ўдзел у перформансах на маршах, асцерагаліся дзвюх рэчаў.

Гэта не нішавая аўдыторыя, але аграмадная колькасць звычайных людзей. У большасці якіх электронная музыка выклікае калі не адасабленне, то нейкія пытанні і неразуменне. Для іх наш стыль не свой.

І яшчэ вельмі асцерагаліся, што будуць падыходзіць у пэўны спосаб выказваць негатыў. Прасіць паставіць “Муры” ці “Тры чарапахі”. Альбо штосьці кшталту “Воинов света” ці “Перемен”. Для гэтага ў нас былі чацвёра валанцёраў, якія ішлі побач на ўсялякі выпадак. Каб патлумачыць, што гэта аўтарская праграма [а не “лабухі”. – Заўвага рэд.], што тут не прадугледжанае замаўленне трэкаў. Што гэта цэльны перформанс.

Пазітыўна здзівіла, што не было ніводнага фу, ніводнага незадаволенага твару. Усё, што адбывалася ў аўдыякантэнце, было прынятае ўсімі надзвычай пазітыўна. Як дадзенасць, як аднадушша.

Для мяне гэта было вельмі нечакана.

Дваравыя варушнякі

Мяне пасля гэтых двух сэтаў клікалі на дваравыя варушнякі. Я адыграў шэсць-сем сэтаў такіх дваравых рэйваў. І яны ўсе былі ў вельмі розных абставінах.

Напрыклад, была камерная імпрэза ў двары на Асмалоўцы [раён малапавярховых “нямецкіх” дамоў за Оперным тэатрам у Мінску. – Заўвага рэд.], такая лямпавая з гірляндамі, з самаварам. Быў выступ і на “Маяку Мінску” [новапабудаваны жылы комплекс. – Заўвага рэд.]. Аграмадная прастора, ты стаіш на лесвіцы, купа народу. На цябе глядзяць з усіх шматпавярховікаў, хвігачыць гук, які адлюстроўваецца ад гэтых дамоў і ляціць па ўсім раёне…

А яшчэ быў дваравы rave дзесьці за гаражамі за СТА, прымеркаваны да Гэлаўіну. Там хавалі пудзіла Лукашэнкі. Такая вечарынка з хатнімі калоначкамі.

Сцягнуліся вельмі розныя людзі: бабулі, унучкі, звычайныя рабацягі. А пасля высвятляецца, што не звычайныя: бабулі і дзядулі танчылі пад музыку house.

Ясна, музычны кантэнт мы троху ўніфікавалі. Не было зусім ужо клубняка – нейкага далбілава, як граецца звычайна ў начных клубах. Але ўсё роўна гэта была электронная танцавальная музыка ў разнастайных яе праявах.

Было вельмі дзіўна, што ўсім заходзіла.

Чаму не хацеў з’язджаць

Мяне забралі 3 верасня 2021-га. Амаль праз год пасля майго другога перформансу на маршы. Я разумеў, што мяне могуць затрымаць, але часам думаў, што ёсць нейкі нябесны апякун, які мяне і маіх сяброў беражэ. Альбо падавалася, што “вілы”, час збірацца. Ці то мяне адпускала, і я думаў: столькі часу мінула, я ж увесь час у “Корпусе”.

“Корпус” перажыў ковідныя праблемы, перажыў палітычна матываваныя закрыцці ўстановаў пасля страйку салідарнасці ўвосень 2020-га. Але востра памятаю той момант, калі мяне наведала разуменне, што ўсё, “вілы”. Гэта быў 2021 год, пачатак масавай ліквідацыі грамадскіх арганізацыяў.

Калі ўзялі гурт “Іrdorath” [знаныя дудамі падчас маршаў, большасць удзельнікаў асудзілі на розныя тэрміны. – Заўвага рэд.], мне чалавек сто за адзін дзень пазванілі і напісалі “Саня, з’язджай!”.

А ў мяне асноўны страх быў таго, што дзе я нарадзіўся, там і прыгадзіўся. Што ўвесь мой і сацыяльны і матэрыяльны капітал – у Беларусі. І тут усё разам: і цяжар адказнасці, і ўсведамленне сябе адным з галоўных гульцоў на рынку сучаснага мастацтва ў Беларусі. А ў іншай краіне ў такой сферы ты ніхто.

У засценках

За кратамі я думаў пра сваіх сяброў, якія дапамагалі ў перформансах, за якія мяне п@здзілі мянты. Ці б’юць іх цяпер? Яны ўжо ведаюць, што б’юць мяне?

А па-другое, я думаў, хоць бы не паводле 328 артыкулу [наркотыкі. – Заўвага рэд.]! Бо ў мянтоў ёсць цвёрдае адчуванне, што калі ты дыджэй, то ты наркаман. Ім былі патрэбныя прастытуткі-наркаманы, якія бяруць удзел у акцыях пратэсту і арганізоўваюць іх.

Білі-білі-білі, каб дазнацца пін ад смартфона. Зламалі тры рабрыны. А калі прадэманстравалі дручок з прэзерватывам і намерам згвалтаваць, тады я пін назваў.

Азіраючыся назад, на 3,5 месяца свайго зняволення, думаю, што гэта адэкватная цана. Мне здаецца, што пасля 2020 года касцяк нацыі прачнуўся. Убачылі сябе беларусамі, адчулі адзінства нацыі. Як бы ні пафасна гэта гучала, я ў гэта веру. Я сам гэта адчуў. І гэтае адчуванне вартае дарагога.

Шмат хто заплаціў за гэтае адчуванне вельмі вялікую цану. Але мне падаецца, што канкрэтна ў маім выпадку 3,5 месяца – магчымы кошт за тыя адчуванні свабоды. За адчуванні адзінства, за тое, што вакол цябе аднадумцы. І іх так шмат. Адчуванне, якое немагчыма перадаць.

Цяпер, у бяспечным месцы, я гляджу на падзеі 2020 года і кажу: усё было не дарма. І тое, што зрабіў я, і тое, што адбылося ў прынцыпе. Не гледзячы на каласальныя страты, сітуацыя дала аграмадныя плады. І вывела і мяне асабіста, і беларусаў у цэлым на пэўны новы ментальны ўзровень.

Не магу распавесці, як я выбраўся з Беларусі, а пасля з Расіі. Пакуль не магу.

У Тбілісі

Пасля турмы я пачаў цаніць свабоду і спакой. Я вельмі рады, што ўся каманда “Корпусу” на свабодзе ў здаровым целе і розуме. Ведаю, што мы можам і будзем займацца культурніцкім актывізмам на карысць Беларусі.

Я прызвычаіўся, што ў маім жыцці раз на пяць гадоў здараюцца пераломныя моманты, якія рэзка змяняюць кірункі маёй дзейнасці. Канкрэтна цяпер [канец ліпеня 2022 года. – Заўвага рэд.] мы з камандаю “Корпусу” займаемся праектам пра культурніцкіх герояў, датычных да цэнтру і варушнякоў вакол яго за апошнія шэсць гадоў.

За гэты час вакол “Корпусу” стварылася аграмадная супольнасць. Мы не толькі пра музыку. У “Корпусе” былі і дзіцячыя, і сацыяльныя, і мастацкія, і адукацыйныя, шмат іншых праектаў. Усё гэта ператварылася ў супольнасць асобаў, якія дапамагаюць адно аднаму [вельмі падобна да дваравых супольнасцяў, якія паўсталі ў Беларусі ў 2020 годзе. – Заўвага рэд.].

І цяпер, калі мы закрылі “Корпус” у Мінску, мы хочам, каб па ім застаўся след у інтэрнэце. Збіраем не столькі тое, што мы там рабілі, колькі матэрыял пра людзей, якіх аб’яднаў цэнтр. Пра тое, дзе яны цяпер, чым займаюцца.

Гэта будзе вялікі электронны лонгрыд-самвыдат.

Была ў Мінску культурніцкая прастора “Ок16” [пад патранажам Віктара Бабарыкі. – Заўвага рэд.]. Нашыя і канкурэнты, і партнёры. Таксама не толькі пляцоўка, але інстытуцыя, якая працавала з мноствам партнёраў. І цяпер пра іх у сеціве нельга знайсці зусім нічога. Проста сайт не аплочваецца. І ўсё знікла, нібы і не было.

Мы б хацелі, каб “Корпус” як месца сілы, як важнае мінскае кам’юніці, якое вырасціла сваімі падзеямі шмат асобаў, захаваўся б у вяках.

Планы і мары

Мы плануем перафарматаваць “Корпус” з прывязанага да канкрэтнага месца цэнтру ў перасоўную інстытуцыю. У штосьці кшталту крэатыўнага хаўрусу-фонду. Рэалізоўваць культурніцкія і сацыяльныя праекты з беларускамі творцамі ў супрацы з еўрапейскім прадстаўнікамі сучаснага мастацтва. Прасоўваць беларускую культуру далей за мяжою.

А яшчэ я б хацеў бачыць цягнікі і самалёты, якія бясконцаю плынню ідуць і ляцяць у Беларусь.

Падтрымаць беларускіх дзеячаў культуры, якія зазналі рэпрэсіі, ды іх новыя праекты

Падтрымаць

Галоўная старонка

Да галоўнай

Наступны матэрыял

Да наступнага матэрыялу