Уладзь
Лянкевіч
« І ты парушаеш грамадскі парадак адным толькі фактам, што ты існуеш »
Аўтары: BY_culture
Фота: TUT.by, budzma.by, Аліса Ахрамовіч, Аляксандр Ждановіч
EN

Уладзь Лянкевіч

«І ты парушаеш грамадскі парадак адным толькі фактам, што ты існуеш»
Аўтары: BY_culture
Фота: TUT.by, budzma.by, Аліса Ахрамовіч, Аляксандр Ждановіч
Уладзь Лянкевіч — музыка і літаратар, для якога свет у жніўні 2020 года, бадай, не падзяліўся на да і пасля: як творчая адзінка ён адбыўся задоўга да вядомых падзеяў. Уладзь — аўтар кнігі паэзіі "70 % вады", перакладчык на беларускую мову "Пітэра Пэна", вершаў Уільяма Блэйка, Апалінэра і Джыма Морысана, удзельнік гуртоў TonqiXod, Eryk i Ja ды luty sakavik. Але пасля 2020 да ягонага светаўспрымання дадаўся досвед знаходжання за кратамі на Акрэсціна, у Жодзіна і Баранавічах, таму ў вершах з'явіліся "сукамернікі" і "ахоўнікі", а музычныя арт-эксперыменты часова адклаліся, каб гаварыць тут і цяпер на ўвесь Partyzanski praspekt.
Уладзь Лянкевіч — музыка і літаратар, для якога свет у жніўні 2020 года, бадай, не падзяліўся на да і пасля: як творчая адзінка ён адбыўся задоўга да вядомых падзеяў. Уладзь — аўтар кнігі паэзіі "70 % вады", перакладчык на беларускую мову "Пітэра Пэна", вершаў Уільяма Блэйка, Апалінэра і Джыма Морысана, удзельнік гуртоў TonqiXod, Eryk i Ja ды luty sakavik. Але пасля 2020 да ягонага светаўспрымання дадаўся досвед знаходжання за кратамі на Акрэсціна, у Жодзіна і Баранавічах, таму ў вершах з'явіліся "сукамернікі" і "ахоўнікі", а музычныя арт-эксперыменты часова адклаліся, каб гаварыць тут і цяпер на ўвесь Partyzanski praspekt.
32 гады назад я быў упершыню на маршы па гэтым маршруце
Каб зразумець, як фармавалася асоба Уладзя Лянкевіча і адкуль узніклі перадумовы для адначасова і літаратурнай, і музычнай дзейнасці, а таксама нязменная грамадзянская пазіцыя, трэба глядзець у дзяцінства. Уладзь нарадзіўся ў 1987 годзе і ў школу пайшоў тады, калі бел-чырвона-белы сцяг цалкам сабе афіцыйна лунаў над дзяржаўнымі будынкамі.

— Калі я пайшоў у школу, беларускамоўнае навучанне было натуральнай з'явай. У сям'і беларуская мова гучала заўжды. Мой дзядзька быў у Майстроўні, дзе пазнаёміўся з жонкай, яны размаўлялі дома па-беларуску. Дзед, выкладчык БНТУ, з канца 80-х перайшоў на беларускую, па нядзелях ён чытаў нам "Новую зямлю" Якуба Коласа. А ветлівыя словы дома ніколі не прамаўляліся па-руску — нельга было, устаючы ад стала, сказаць "Спасибо, было вкусно!", толькі "Дзякуй, вельмі смачна!". Мне пашчасціла: у мяне не паўставала пытання ідэнтычнасці. Я нарадзіўся беларусам і рос беларусам.

Пазней, калі ўводзілася расійская мова, у маёй сям'і гэта ўспрынялі як катастрофу. Вынікі рэферэндуму 1995 года, змена сімволікі, а дома — жалоба. Бацькі спыталі ў мяне пра мову навучання, бо трэба ж было пераходзіць у новы клас, каб працягваць вучыцца па-беларуску, — і я выбраў гэты шлях.

— Ладную частку жыцця я з бацькамі жыў на Сурганава, і шлях на Бангалор праходзіў праз мой дом. На першай сваёй пратэставай акцыі, бадай, я прысутнічаў у вазочку — гэта былі Дзяды-88. На шчасце, маці са мной паспела сысці да таго, як людзей пачалі разганяць. У дзяцінстве з вакна вітаў калону бел-чырвона-белым сцягам. Быў з бацькамі і на адным з першых "Чарнобыльскіх шляхоў". Але зараз адтуль нічога, вядома, не памятаю. Падазраю, мае бацькі, як і многія, з часам зняверыліся, што чагосьці можна дасягнуць выключна вулічнай палітыкай, а пасля 1996 года ў многіх папросту апускаліся рукі. Толькі дзед хадзіў на ўсе акцыі, і ў сям'і нават жартавалі: ад нашай сям'і ёсць прадстаўнік.

Па-руску не пісаў ніколі, бо мне здавалася, што вершы толькі і пішуцца па-беларуску. Дзед вершаваў на мове па святах, а я рос на кнігах кшталту "Адкуль наш род" Уладзіміра Арлова. Меўся зборнік Анатоля Сыса, які на мяне паўплываў у той перыяд. Ёсць такі эфект: калі дома ў цябе ёсць кніга, пра якую настаўніца не гаворыць, вось у мяне такой кніжкай быў "Пан лес". Тады ж я ўжо складаў і спяваў песні, а вершаваная творчасць ішла паралельна.

Мой бацька — меламан, рок-н-рольшчык з 80-х, абменьваўся кружэлкамі, граў у гурце, меў калекцыю вінілу, таму дома ўвесь час гучала добрая музыка. На ягонай гітары я вучыўся падбіраць першыя акорды. І дома ціха не было ніколі. Граў у самым шырокім разуменні гэтага слова рок-н-рольчык, у асноўным — "фірма", замежная класіка. У 90-ыя з'явіліся касеты Данчыка, "Палац" і "Новае неба", заўжды цаніліся "Песняры", была кружэлка "Гусляр" — гэта музыка, якая ўвайшла ў мяне з ранняга юнацтва. "Народны альбом" ужо я прыцягнуў дадому. Вельмі важны для мяне быў альбом "Цэпеліны" гурта "Новае неба", а таксама першы альбом "Zet" — там проста неймаверны саўнд!
Каб зразумець, як фармавалася асоба Уладзя Лянкевіча і адкуль узніклі перадумовы для адначасова і літаратурнай, і музычнай дзейнасці, а таксама нязменная грамадзянская пазіцыя, трэба глядзець у дзяцінства. Уладзь нарадзіўся ў 1987 годзе і ў школу пайшоў тады, калі бел-чырвона-белы сцяг цалкам сабе афіцыйна лунаў над дзяржаўнымі будынкамі.

— Калі я пайшоў у школу, беларускамоўнае навучанне было натуральнай з'явай. У сям'і беларуская мова гучала заўжды. Мой дзядзька быў у Майстроўні, дзе пазнаёміўся з жонкай, яны размаўлялі дома па-беларуску. Дзед, выкладчык БНТУ, з канца 80-х перайшоў на беларускую, па нядзелях ён чытаў нам "Новую зямлю" Якуба Коласа. А ветлівыя словы дома ніколі не прамаўляліся па-руску — нельга было, устаючы ад стала, сказаць "Спасибо, было вкусно!", толькі "Дзякуй, вельмі смачна!". Мне пашчасціла: у мяне не паўставала пытання ідэнтычнасці. Я нарадзіўся беларусам і рос беларусам.
Пазней, калі ўводзілася расійская мова, у маёй сям'і гэта ўспрынялі як катастрофу. Вынікі рэферэндуму 1995 года, змена сімволікі, а дома — жалоба. Бацькі спыталі ў мяне пра мову навучання, бо трэба ж было пераходзіць у новы клас, каб працягваць вучыцца па-беларуску, — і я выбраў гэты шлях.

Ладную частку жыцця я з бацькамі жыў на Сурганава, і шлях на Бангалор праходзіў праз мой дом. На першай сваёй пратэставай акцыі, бадай, я прысутнічаў у вазочку — гэта былі Дзяды-88. На шчасце, маці са мной паспела сысці да таго, як людзей пачалі разганяць. У дзяцінстве з вакна вітаў калону бел-чырвона-белым сцягам. Быў з бацькамі і на адным з першых "Чарнобыльскіх шляхоў". Але зараз адтуль нічога, вядома, не памятаю. Падазраю, мае бацькі, як і многія, з часам зняверыліся, што чагосьці можна дасягнуць выключна вулічнай палітыкай, а пасля 1996 года ў многіх папросту апускаліся рукі. Толькі дзед хадзіў на ўсе акцыі, і ў сям'і нават жартавалі: ад нашай сям'і ёсць прадстаўнік.

Па-руску не пісаў ніколі, бо мне здавалася, што вершы толькі і пішуцца па-беларуску. Дзед вершаваў на мове па святах, а я рос на кнігах кшталту "Адкуль наш род" Уладзіміра Арлова. Меўся зборнік Анатоля Сыса, які на мяне паўплываў у той перыяд. Ёсць такі эфект: калі дома ў цябе ёсць кніга, пра якую настаўніца не гаворыць, вось у мяне такой кніжкай быў "Пан лес". Тады ж я ўжо складаў і спяваў песні, а вершаваная творчасць ішла паралельна.

Мой бацька — меламан, рок-н-рольшчык з 80-х, абменьваўся кружэлкамі, граў у гурце, меў калекцыю вінілу, таму дома ўвесь час гучала добрая музыка. На ягонай гітары я вучыўся падбіраць першыя акорды. І дома ціха не было ніколі. Граў у самым шырокім разуменні гэтага слова рок-н-рольчык, у асноўным — "фірма", замежная класіка. У 90-ыя з'явіліся касеты Данчыка, "Палац" і "Новае неба", заўжды цаніліся "Песняры", была кружэлка "Гусляр" — гэта музыка, якая ўвайшла ў мяне з ранняга юнацтва. "Народны альбом" ужо я прыцягнуў дадому. Вельмі важны для мяне быў альбом "Цэпеліны" гурта "Новае неба", а таксама першы альбом "Zet" — там проста неймаверны саўнд!
Насыпаць горы, насыпаць!
Неўзабаве пасля выхаду кнігі паэзіі "70 % вады" Уладзя Лянкевіча выйшаў дэбютны альбом гурта TonqiXod. На момант яго з'яўлення гурт ужо шчыльна рэпетаваў. Паводле Лянкевіча, у вялікай ступені менавіта праз гурт і музыку людзі даведваліся і куплялі ягоную кнігу, якая была адзначаная прэміяй "Дэбют" імя Максіма Багдановіча ў 2014 годзе.
Мы з Максімам Субачам пазнаёміліся на першых курсах універсітэту. Мы тусаваліся на адной рэпетыцыйнай кропцы з рознымі гуртамі, і яму не надта падабалася музло, якое я граў яшчэ са школы: Але ў пэўны момант і ў мяне разваліўся праект, у Максіма таксама не склалася з аўтарскім праектам, застаўся толькі кавэр-гурт "Ты не ў Чыкага, дзетка". І мы вырашылі ўзяць удзел у "Бардаўскай восені" з дзвюма песнямі. Так усё і пачалося. Андрэй Аляксеенка, які граў з Максімам да гэтага, далучыўся да нас. Музыка спадабалася крытыкам, і, думаю, ладная частка аўдыторыі гурта TonqiXod была такімі ж музыкамі, як і мы. Толькі яны такога кшталту музыку не гралі, бо былі перакананыя, што яе ніхто слухаць не будзе.
Мы з Максімам Субачам пазнаёміліся на першых курсах універсітэту. Мы тусаваліся на адной рэпетыцыйнай кропцы з рознымі гуртамі, і яму не надта падабалася музло, якое я граў яшчэ са школы: Але ў пэўны момант і ў мяне разваліўся праект, у Максіма таксама не склалася з аўтарскім праектам, застаўся толькі кавэр-гурт "Ты не ў Чыкага, дзетка". І мы вырашылі ўзяць удзел у "Бардаўскай восені" з дзвюма песнямі. Так усё і пачалося. Андрэй Аляксеенка, які граў з Максімам да гэтага, далучыўся да нас. Музыка спадабалася крытыкам, і, думаю, ладная частка аўдыторыі гурта TonqiXod была такімі ж музыкамі, як і мы. Толькі яны такога кшталту музыку не гралі, бо былі перакананыя, што яе ніхто слухаць не будзе.
Хлопцы без музычнай суперадукацыі, ледзь не студэнты-аматары, вырашылі граць наварочаную музыку
— Адна з прычын, чаму TonqiXod завяршыў сваё існаванне, — у тым ліку ў тым, што гэты першасны імпульс і жаданне чыстай творчасці так ці інакш сутыкнуліся з не надта вялікай аддачай слухачоў і замалым попытам. Зрабілася не так весела, і эйфарыя першых гадоў знікла.
Мы жывём у свеце фрэндстужкі
— Менавіта праз тое, што я намагаўся не рэфлексаваць і прыдумляць штосьці новае, распад TonqiXod быў перажыты лягчэй. Мы і раней падумвалі з Эрыкам Арловым-Шымкусам штосьці паралельна зрабіць. А ён фанат канцэпцыі існавання адначасовых праектаў: дзесьці грае барочную музыку, дзесьці электронную, дзесьці імправізуе з Віктарам Сямашкам... Мы жывём у свеце фрэндстужкі, дзе сустракаюцца рознастылёвыя рэчы. Недзе ты робіш сумныя павольныя песні, недзе электронныя і вясёлыя, тут пішаш сваю літаратуру, а тут перакладаеш — і гэтая множнасць праяваў самога сябе мне асабіста вельмі дапамагае.

Ва ўмовах Беларусі я для сябе абраў такі падыход, бо мне цікава працаваць з рознымі людзьмі, якія валодаюць іншымі скіламі, і мы разам можам рабіць арыгінальны прадукт.
Эрык Арлоў-Шымкус — купалавец, музыка гуртоў Harotnica mix і Luty Sakavik.

Эрыка затрымалі на маршы 25 кастрычніка 2020-га.

Пры затрыманні яго збівалі дубінкамі і памячалі маркерам, у камеры адключалі ацяпленне. З Акрэсціна ён выйшаў у статусе падазраванага ў крымінальнай справе.
Эрык Арлоў-Шымкус — купалавец, музыка гуртоў Harotnica mix і Luty Sakavik.

Эрыка затрымалі на маршы 25 кастрычніка 2020-га.

Пры затрыманні яго збівалі дубінкамі і памячалі маркерам, у камеры адключалі ацяпленне. З Акрэсціна ён выйшаў у статусе падазраванага ў крымінальнай справе.
Eryk i Ja — жывы праект. Мы ўвесь час абмяркоўваем, як пачнём запісваць новы матэрыял. І нам дасюль усё падабаецца. Ён дзіўны, у нечым больш блізкі да TonqiXod пэўнай эксцэнтрычнасцю. Не куплетна-прыпеўны, а ў большай ступені эксперыментальны, толькі з прымяненнем электронікі. Пакуль ёсць толькі сырыя дэма.
Але неяк нам падумалася, што варта зрабіць ЕР minimal wave песень "два куплеты – два прыпевы". Так і атрымаўся luty sakavik. Усе тэксты з запасам на ЕР я напісаў за 50 хвілін, пакуль мы з жонкай сядзелі ў магілёўскай кавярні, чакаючы родных.
Але для хуткага і прамога выказвання ў 2020-м гэтыя праекты не вельмі пасавалі, бо лірычны герой гурта Eryk i Ja — разважлівы, сузіральны, скіраваны ў сябе. А luty sakavik апавядае пра стасункі паміж парай. Патэнцыйна можна было і ў іх межах зрабіць нешта на актуальную тэму, але прасілася штосьці рэзкае і лаканічнае, без выкрунтасаў у музычным плане, каб нічога лішняга. У нейкай ступені дзённік у песнях. Песні, каб падбадзёрыць сябе і тых, хто вакол.
Выказвацца пра тое, што адбываецца
— Partyzanski praspekt — сумесны праект з Ромам Жарабцовым (гурт SnopSnoŭ). Так, яшчэ адзін сайд-праект, які ўтварыўся праз падзеі 2020 года. Узнікла жаданне пісаць надзённыя песні і запісваць іх без замарочак, каб выпускаць як мага хутчэй, бо хацелася выказвацца пра тое, што адбываецца навокал, аператыўна.
Арыштаваны не як творчая асоба, а як грамадзянін
— Скажам так, я быў сведкам усіх тых падзей, якія адбываліся пасля 9 жніўня 2020-га. Як і ўсе, стаў сведкам фальсіфікацый. На нашым участку выйшаў чалавек, які быў афіцыйным назіральнікам, і сказаў: "Я бачыў стосы, а не пратакольныя звесткі, і стос за Ціханоўскую быў у 4-5 разоў большы, а афіцыйныя лічбы — хлусня". Было не зразумела, што рабіць, але першасны імпульс быў — выказацца, грамадзянскую пазіцыю паказаць. І я цешуся, што так шмат людзей гэта зрабіла.

Фактычна я быў арыштаваны не як творчая асоба, а як грамадзянін. Нягледзячы на тое, што таксама выступаў у дварах. Так супала.

Першы раз, калі мяне затрымалі, заканчваўся "лайтовы перыяд" — пачатак верасня. Сістэма рабіла выгляд, нібыта 9–11 жніўня і не было. І калі мяне пераводзілі з Акрэсціна ў Жодзіна, былі такія "дасціпныя" каментары ад супрацоўнікаў: "Ну што, ці не білі вас? А то я такога наслухаўся, што самому страшна на працу хадзіць". Тады ў камеры і матрац з бялізнай быў увесь дзень, дазвалялася ляжаць, ежа і вада былі, нават святло на ноч выключалі. Напалохаўшыся сваёй жорсткасці, яны былі добранькія.

Суд быў, безумоўна, смешны, праз скайп: ніхто цябе асабліва не слухае. Я пасля зразумеў, што роўна ў тыя дні на Акрэсціна прапагандыст Азаронак здымаў свой сюжэт, бо я запомніў той адзіны дзень, калі давалі прыстойны расольнік.

У верасні ўсё было больш-менш блізка да "нормы" ўтрымання, гэта калі не ўлічваць, што мы былі затрыманыя з парушэннямі, а сведкі хлусілі на судзе.
— Скажам так, я быў сведкам усіх тых падзей, якія адбываліся пасля 9 жніўня 2020-га. Як і ўсе, стаў сведкам фальсіфікацый. На нашым участку выйшаў чалавек, які быў афіцыйным назіральнікам, і сказаў: "Я бачыў стосы, а не пратакольныя звесткі, і стос за Ціханоўскую быў у 4-5 разоў большы, а афіцыйныя лічбы — хлусня". Было не зразумела, што рабіць, але першасны імпульс быў — выказацца, грамадзянскую пазіцыю паказаць. І я цешуся, што так шмат людзей гэта зрабіла.
Фактычна я быў арыштаваны не як творчая асоба, а як грамадзянін. Нягледзячы на тое, што таксама выступаў у дварах. Так супала.

Першы раз, калі мяне затрымалі, заканчваўся "лайтовы перыяд" — пачатак верасня. Сістэма рабіла выгляд, нібыта 9–11 жніўня і не было. І калі мяне пераводзілі з Акрэсціна ў Жодзіна, былі такія "дасціпныя" каментары ад супрацоўнікаў: "Ну што, ці не білі вас? А то я такога наслухаўся, што самому страшна на працу хадзіць". Тады ў камеры і матрац з бялізнай быў увесь дзень, дазвалялася ляжаць, ежа і вада былі, нават святло на ноч выключалі. Напалохаўшыся сваёй жорсткасці, яны былі добранькія.

Суд быў, безумоўна, смешны, праз скайп: ніхто цябе асабліва не слухае. Я пасля зразумеў, што роўна ў тыя дні на Акрэсціна прапагандыст Азаронак здымаў свой сюжэт, бо я запомніў той адзіны дзень, калі давалі прыстойны расольнік.

У верасні ўсё было больш-менш блізка да "нормы" ўтрымання, гэта калі не ўлічваць, што мы былі затрыманыя з парушэннямі, а сведкі хлусілі на судзе.
Праз месяц мяне "накрыла" ўсведамленнем, што так не мусіць быць. Узнікла падборка вершаў, якія напісаліся пасля
Праз месяц мяне "накрыла" ўсведамленнем, што так не мусіць быць. Узнікла падборка вершаў, якія напісаліся пасля
— Другі раз мяне затрымалі на бульвары Шаўчэнкі, хоць тады я напраўду ні ў чым не ўдзельнічаў. Я папросту прапусціў гэтую акцыю. І калі б ведаў, што там быў нейкі раённы дзвіж, лепш сапраўды ўзяў бы з сабой сцяг. Я проста ішоў у госці да сястры. Схапілі ля пад'езда, нават паспеў набраць кватэру на дамафоне.

Тыя 15 сутак для мяне былі больш складаныя псіхалагічна і фізічна, бо калі цябе хапаюць вось так каля дома, робіцца больш вострым пачуццё несправядлівасці, чым на акцыі, куды ты пайшоў, усведамляючы рызыку.

У кожным ізалятары прызначылі свой канкрэтны дзень перадачы. Цябе бяруць і ў Жодзіна ці Баранавічы перавозяць з Акрэсціна на наступны дзень пасля "перадачнага", і ты чакаеш тыдзень, не атрымаўшы перадачу ні там, ні там. Каб выходзіла, што ты тыдзень без нічога. Але мне пашанцавала: змясцілі ў абжытую камеру ў Баранавічах, таму было больш-менш, хоць матрацы прымушалі скручваць, а святло не выключалі на ноч. Некаторыя камеры выганялі ў "прадол" (* калідор), прыходзілі з сабакамі — гэта называлася "пагладзіць сабачку": стаяў крык, брэх, людзі стаялі ў спецыфічных позах, турэмшчыкі ляпалі каля галавы палкамі… Наша камера лічылася "добрай", але ў нейкі момант і ў нас зладзілі глабальны "шмон", пазабіралі нейкія рэчы, якімі мы ўжо карысталіся два тыдні. Відаць, нейкі чарговы "начальнік" прыехаў. Як па-філасофску сказаў адзін з "прадольных": "Ну, бачыце, правілы пастаянна мяняюцца..."
Яны ў прынцыпе ўвесь час імкнуцца запалохаць, пакуль ты чакаеш суд: "Усё, папоўнай дадуць, табе жопа!" Прыгадалася, як начальнік змены крычаў: "А ты знаеш, што гэта ўсё ўгалоўка?!" А я стаю ў калідоры і думаю: "Ну што ты крычыш? Прысуд будзе агучваць суддзя. Вядома, ён мяне апраўдваць не збіраецца, але што б ты тут ні крычаў, ад цябе прысуд не залежыць.Ты проста нейкі чалавек у калідоры Акрэсціна..." Вядома, я асабіста не раздражняў іх лішні раз. Бо які наагул можа быць дыялог паміж чалавекам у кайданках і чалавекам з палкай?

Мой досвед наўрад ці можна назваць надзвычайным. Я не найбольшы пакутнік, бо не сядзеў месяцамі ў СІЗА, хоць ніхто ў нас ад такога не застрахаваны. Тое, што адбылося, вядома, змяніла і мяне, і нас усіх, і будучыня пакажа, як менавіта.
Яны ў прынцыпе ўвесь час імкнуцца запалохаць, пакуль ты чакаеш суд: "Усё, папоўнай дадуць, табе жопа!" Прыгадалася, як начальнік змены крычаў: "А ты знаеш, што гэта ўсё ўгалоўка?!" А я стаю ў калідоры і думаю: "Ну што ты крычыш? Прысуд будзе агучваць суддзя. Вядома, ён мяне апраўдваць не збіраецца, але што б ты тут ні крычаў, ад цябе прысуд не залежыць.Ты проста нейкі чалавек у калідоры Акрэсціна..." Вядома, я асабіста не раздражняў іх лішні раз. Бо які наагул можа быць дыялог паміж чалавекам у кайданках і чалавекам з палкай?

Мой досвед наўрад ці можна назваць надзвычайным. Я не найбольшы пакутнік, бо не сядзеў месяцамі ў СІЗА, хоць ніхто ў нас ад такога не застрахаваны. Тое, што адбылося, вядома, змяніла і мяне, і нас усіх, і будучыня пакажа, як менавіта.
Дзевяностыя вярнуліся
Дзевяностыя вярнуліся
— Тое, як я спрабую жыць, і тое, чым я спрабую займацца, замінае і раздражняе людзей сістэмы, дзяржавы, рэпрэсіўнага апарату. Мне дае сілы веданне, што я мушу быць такім, які я ёсць. Насуперак таму, што ім бы гэтага не хацелася. Яны мараць, каб я ці з'ехаў падалей, ці заткнуўся і гуляў паводле іхных правілаў ва ўсім. Але творчасць — гэта прастора, дзе я раблю так, як лічу патрэбным. Гэта, уласна, і дае натхненне.

Нам пагражалі, што калі ў краіне адбудуцца змены, то вернуцца ліхія 90-ыя, а я думаю, што яны акурат і вярнуліся. У маім жыцці, акрамя як у дзяцінстве, якое прыпала на 90-ыя, не ўзнікала такіх страхаў, як цяпер. Калі трэба асцерагацца нейкіх невядомых бандытаў на вуліцах, калі, перш чым выйсці ў пад'езд, глядзіш у вочка, калі ўвесь час насцярожаны. 20 гадоў — як скрадзеныя з жыцця.

Але вярнулася вера ў чалавека. Скажам так, я доўгі час жыў у створаным мною ж мікракосмасе і, каб не псаваць сабе настрою, папросту не думаў, што там адбываецца звонку. Але гэты год паказаў мне, што ў Беларусі ёсць людзі, якіх нямала, і яны захоўваюць годнасць. Гэта вельмі крута! Мяне цешыць, што гэта мае суайчыннікі. Цяпер я ведаю, як гэта — выпадкова сустрэцца на вуліцы з незнаёмым чалавекам салідарнымі позіркамі.

Досвед выступаў у дварах паказаў мне людзей, якія ўпершыню пачулі беларускіх музыкаў, хоць раней нават не задумваліся, ці ёсць мы. Непаўторная атмасфера маршаў і дваравых выступаў застаецца ў памяці адным з самых каштоўных успамінаў.

Беларускія музыкі, мне здаецца, камплексавалі нейкі час, маўляў, беларуская музыка няякасная ў плане гуказапісу. Але мы не ў стане сёння рабіць так, як робяць у Нью-Ёрку ці Лондане, для гэтага трэба, каб тут існавала пяцідзесяцігадовая індустрыя з вялізнымі грашыма. Але паступова музыкі зразумелі, як трэба працаваць, каб дасягнуць максімальнай якасці, калі вельмі хочацца. А прымальную якасць саўнду нам паказалі ў 2010-ыя гады (асабліва маладыя індзі-гурты), і пасля гэтага, здаецца, усе неяк "выдыхнулі", маўляў, мы таксама можам. І ў той жа час зразумелі: калі ў аснове няма цікавага матэрыялу, падачы і артыста, гэта будзе выдатна запісанае бяздушнае лайно. Таму пачалі лягчэй да ўсяго ставіцца, бо спаборнічаць з умоўным Лонданам сэнсу няма. Калі твор працуе — усё клас!

Я згодны з меркаваннем, што ўсё ўжо здзейснілася. Што беларусы, нягледзячы на атмасферу, у якой выхоўваліся цэлымі пакаленнямі, сабраліся і заявілі пра сябе. Ніхто ж і не думаў, што 9–11 жніўня выйдуць людзі. Але яны выйшлі, каб сказаць: зноўку ўлады кажуць абы-што. Для кагосьці гэта было ўпершыню, але людзі заяўлялі, што яны — ёсць. Няхай, можа, і давядзецца працягваць жыць з гэтым татальным падманам. Я не ведаю, што будзе далей, але галоўнае — здзейснілася. Тое, што адбылося, нельга адкаціць.
Падтрымаць беларускіх дзеячаў культуры, якія зазналі рэпрэсіі, ды іх новыя праекты
Галоўная старонка
Да галоўнай
Наступны матэрыял
Да наступнага матэрыялу