« Калі ў песні няма лозунгу, гэта не значыць, што яна не ўплывае на людзей »

Пугач

Уладзімір

Тэкст: Марына Весялуха
Фота: Аляксандр Кот-Зайцаў

Уладзімір Пугач

«Калі ў песні няма лозунгу, гэта не значыць, што яна не ўплывае на людзей»

Тэкст: Марына Весялуха
Фота: Аляксандр Кот-Зайцаў

Уладзімір Пугач – музыка, лідар гурта J:Морс, які існуе больш за 20 гадоў. У 2020-м падтрымаў пратэсты. Увайшоў у Каардынацыйную раду, выступаў на мітынгу каля БТ, даваў канцэрт з гаўбца на плошчы Пераменаў. З красавіка 2022-га жыве ў Варшаве. Галоўным беларускім музыкам лічыць Івана Кірчука, цяпер чытае “Свінняў” Аляксандра Чарнухі. Перакананы, што рэвалюцыя ўсё ж перамагла, бо беларусы ўрэшце сталіся нацыяй.

Беларусы, якія жывуць у замежжы пэўны час, глядзяць у вочы, а не ў падлогу

У Варшаве падабаецца збольшага амаль усё: людзі, гасціннасць, утульнасць, ветлівасць. Але, на жаль, шуму шмат. Уражвае колькасць канцэртаў, што мы тут маем. Але публікі відавочна менш, бо большасць беларусаў усё ж жыве ў Беларусі. За мяжу зʼехалі далёка не ўсе, але сапраўды шмат хто.

Публіка тут напраўду якасная, вельмі прыемна бачыць сваіх. Дый настрой на такіх канцэртах асаблівы. Беларусы, якія жывуць у замежжы ўжо пэўны час, глядзяць у вочы, а не ў падлогу. У паветры не адчуваецца страху, які ёсць у Беларусі. Тут вольныя, моцныя, свабодныя людзі. Паводле настрою, духу, тыя, хто прыходзіць на нашыя канцэрты і каго бачу на іншых беларускіх імпрэзах, больш нагадваюць людзей, якімі мы ўсе былі ў жніўні 2020 года і некалькі месяцаў пасля. Застаецца ўздым, імпэт. Яшчэ жывыя цудоўная салідарнасць і ўзаемадапамога. Усё гэта нагадвае нашую беларускую нейрасетку.

Калі прыехаў, мне спатрэбіўся пэўны час, каб параўнаць сваё жыццё ў Беларусі з тым, што маю цяпер. Гэтага адразу не зразумееш. Адыходзіць трывога, страх, бяссонне, паступова пачынаеш адчуваць сябе чалавекам. Гэта не цуд, а нармальнае жыццё нармальных людзей, якім яно і павінна быць. Проста ў параўнанні з нашаю беларускаю рэчаіснасцю апошніх двух гадоў яно сапраўды падаецца нерэальным.

Беларусь сёння – гэта тэрыторыя, дзе амаль нічога не адбываецца. Людзям, якія прывыклі нешта рабіць, асабліва творчым асобам, мастакам, у такіх абставінах жыць амаль немагчыма. Не ўдаецца нешта зрабіць. І тэхнічна, бо мала што дазваляецца. І праз унутраныя прычыны – найперш дэпрэсіўны настрой.

Я ніколі не працаваў на дзяржаву

Раней мы жылі паводле негалоснага плану суіснавання грамадства і ўладаў, негалоснай дамовы: вы там рабіце сваю палітыку, а мы будзем займацца сваймі справамі. Такі парадак сапраўды існаваў даволі доўга. Але ў 2020 годзе ўлады са свайго боку дамову парушылі, і большую частку грамадства гэта не задаволіла. Людзі абурыліся і выйшлі на пратэсты. А ўлады паказалі свой твар, на што яны гатовыя пайсці.

У гэтым і заключаецца адрозненне падзеяў 2020 года ад пратэстаў 2010-га і 2015-га. Для мяне падзеі 2020 года – не палітычная барацьба, гэта барацьба дабра са злом. Супрацьстаянне выйшла на новы ўзровень.

Я ніколі не працаваў на дзяржаву. Як большасць беларусаў, хадзіў у дзяржаўныя паліклінікі. Гэта значыць, што я супрацоўнічаў з дзяржаваю? Калі ўлады не падабаюцца, трэба выбіраць новых, а калі не ўдаецца, гэта сведчыць пра тое, што нешта ў краіне не так з дзяржавай і грамадствам.

У той жа час гэта не азначае, што вы не павінны больш ніколі хадзіць у дзяржаўныя паліклінікі, дзіцячыя садкі, не заўзець за ўлюбёную футбольную каманду. Такі падыход я лічу спажывецкім экстрэмізмам. Таму тое, што я супрацоўнічаў з музыкамі прэзідэнцкага аркестру, заганным не лічу. Бо я, па-першае, граў з музыкамі, а не іхнымі кіраўнікамі. А па-другое, гэтыя ж музыкі, між іншым, у 2020-м таксама выходзілі на маршы. Як і большасць з нас.

Я не ішоў на беспасярэднюю супрацу з дзяржаваю: ніколі не ездзіў у туры падтрымліваць кандыдатаў, не браў удзелу ў канцэртах перад выбарамі. Было шмат выпадкаў, калі нас запрашалі на такія падзеі, але мы адмаўляліся. У тым, што я лічу калабарацыяй, ніколі не браў удзелу. Так, выступаў на канцэртах да Дня гораду ў Гродне ці Віцебску, якія, напэўна, ладзілі выканкамы і рабілі такую падзею бясплатнаю для жыхароў гораду. Аднак не лічу гэта супрацаю з уладамі. Яны мне плацілі, як плацілі і тым рабочым заводаў, якія крычалі Лукашэнку “Сыходзь!”. Так уладкаваная дзяржава.

Знешнія настроі, што віравалі ў паветры, сталі і маймі ўнутранымі праблемамі

Мне не падабаецца пісаць пратэставых песняў, бо я не ўмею. Але гэта не значыць, што я не люблю іх слухаць. Да 2020 года я максімальна дыстанцыяваўся ад палітыкі, ад нейкіх працэсаў, што адбываюцца ў грамадстве У той час мне больш падабалася пісаць песні пра пачуцці, пра ўнутраны свет людзей. Пра стасункі, пра тое, што адбываецца ў душы.

У 2020-м, як і большасць беларусаў, я ўбачыў проста перад сваім тварам барацьбу дабра са злом. Безумоўна, гэта паўплывала на мяне і маіх сяброў. І шмат на каго яшчэ з творцаў. Сталі зʼяўляцца песні, прысвечаныя, хутчэй, грамадству ў цэлым, чымся нейкім асобным людзям.

У 2020-м нешта змянілася ў паветры. Я напісаў песню, якую мы запісалі з Лявонам Вольскім, і яшчэ колькі твораў на блізкую тэматыку. Знешнія настроі, што віравалі ў паветры, сталі і маймі ўнутранымі праблемамі, можна сказаць так.

Гэта адбылося і з большасцю беларусаў, бо тое, што адбывалася тады, мы адчулі як персанальную крыўду. Шмат хто адчуваў злосць, боль. Не магу сказаць, што раптам я для сябе пастанавіў пісаць пратэставыя песні. Але, мяркуючы па тым матэрыяле, што ў нас зʼявіўся за апошнія два гады, можна заўважыць тэндэнцыю звароту да грамадскіх, сацыяльных зʼяваў у творчасці.

Пасля 2020 года і асабліва пасля лютага 2022-га свет змяніўся незваротна. І трэба неяк адпавядаць таму, што бачыш вакол, каб жыць далей. У мяне адчуванне, што давядзецца мяняцца ўсім. Мяняць падыходы да ўсяго, у тым ліку да творчасці. Тое, чым ты займаўся больш за 20 гадоў, сёння трэба рабіць па-новаму.

Ёсць жаданне як мага хутчэй вярнуцца дадому

У нас вялікі песенны бэкграўнд, і на канцэртах мы граем тое, чаго людзі чакаюць. Але мне вельмі прыемна, што гэта не толькі старыя песні, але і новыя, якія зʼявіліся за апошнія некалькі гадоў. Мне падабаецца ўкраінская мова, я яе добра разумею, спяваць на ёй таксама люблю. І раз-пораз мы выконваем песні па-ўкраінску. Мы зрабілі пераклад сваёй песні “Не памірай” на ўкраінскую мову акурат перад пачаткам вайны, не ведаючы, што пачнецца поўнамаштабнае ўварванне Расіі. І гэтую песню мы выконваем цяпер у асноўным па-ўкраінску.

Па-польску спяваць пакуль не думаў, бо нават не пачаў вучыць польскай мовы. Няма пакуль унутранага адчування, што я збіраюся тут заставацца надоўга ці назаўжды. Але вывучыць мову было б добра.

Спяваць па-беларуску ці па-расійску – для мяне не так важна. Стаўленне да сваіх песень вызначаю паводле іншых крытэраў, не толькі паводле мовы, на якой яна напісаная. Гляджу, наколькі актуальная, наколькі адпавядае майму ўнутранаму стану на гэты момант.

Цягам апошняга года, калі канцэртаў не было, мы з гуртом праводзілі шмат часу ў студыі, запісалі і выдалі шэраг сінглаў. Цяпер вось працуем над новаю песняю, што, спадзяюся, зʼявіцца да канца лета. А да канца года маем усе шанцы выпусціць альбом.

Для мяне прынцыпова працягваць працу. Гэта галоўнае, што можна цяпер рабіць, і тое, што залежыць менавіта ад цябе.

Вельмі сумую па Беларусі. За гады сваёй музычнай карʼеры мы звыкліся, што ўвесь час вандруем па краіне, то тут мне вельмі не стае такіх падарожжаў. Сумую па Гродне, па Гомлі, па сваім родным Пінску, не толькі па Мінску. І мне вельмі не стае ўсяго: людзей, пейзажаў, наваколля, будынкаў. Усяго, што завецца радзімаю, таго і не стае.

У мяне ёсць жаданне як мага хутчэй вярнуцца дадому. Разумею, што гэта перашкаджае цвяроза глядзець на рэчаіснасць і на сябе ў тым месцы ды моманце, дзе я цяпер. Ты нібыта адкладаеш жыццё на потым: маўляў, пажыву пакуль так, а потым будзе відаць. Але я разумею, што гэта агульная памылка таго, хто пераехаў. Бо сябры, якія даўно тут, на мае такія словы кажуць: ну, пажыві паўгода, мы ў цябе спытаем пра гэта зноў.

Ніколі не быў, не ёсць і не буду палітыкам

Я ўвайшоў у Каардынацыйную раду ў 2020 годзе. На той момант гэта было важна з пункту вызначэння маёй грамадзянскай пазіцыі. Я не пра палітыку. Ніколі не быў, не ёсць і не буду палітыкам. Бо палітыка – гэта комплекс інструментаў уплыву на рэчаіснасць. Я ж магу ўплываць на яе іншымі шляхамі. Напрыклад, праз музыку. Гэта мне падабаецца, і гэта я ўмею.

Мне цікавая палітыка як грамадзяніну. Я сачу пільна за ўсім, што адбываецца ў Беларусі і вакол яе, за ўсім, што звязана з вайною ва Украіне, за тым, што адбываецца ў свеце. Падабаецца, што, нягледзячы на вайну і ў цэлым на важныя ды страшныя падзеі, якія штодзень прывабліваюць шырокую ўвагу сусветнай супольнасці, Беларусь усё яшчэ застаецца тэмаю гаворкі ў палітычных сферах. Мне падаецца, гэта заслуга беларускіх актывістаў, якія жывуць за мяжой. І для мяне гэта вельмі важна, бо ў сучасным свеце праблема існуе толькі тады, калі пра яе ведаюць і маюць на ўвазе. Калі пра яе забываюць, яна проста не існуе.

Вельмі важна, каб пра Беларусь, пра нашае складанае становішча не забываліся.

Мастацтва таксама ўплывае на рэчаіснасць. Ты нешта ствараеш, укладаеш у гэта пэўны сэнс, адчуванні, думкі, памкненні і расказваеш пра гэта людзям. Калі ў песні няма лозунгу, гэта не значыць, што яна не ўплывае на людзей. Такая песня проста працуе па-іншаму. Можна ў лоб, а можна больш складана. Каму як больш падабаецца.

За апошнія некалькі гадоў у беларускай музыкі зʼявіўся налёт андэграўнднасці, асабліва ў створанай тымі, хто цяпер жыве за мяжою. Магчыма, прычынаю таму стала вымушаная міграцыя або працоўная рэлакацыя.

Асабіста я не люблю плакатнасці, мне гэта не блізкае. Ведаю музыкаў, у якіх гэта выдатна атрымліваецца, але тое не мой падыход.

Гэта шалёная злосць. Падаецца, нешта падобнае адчувала і адчувае большасць беларусаў

Не магу сказаць, што стаў актыўным удзельнікам палітычнага жыцця. Проста з 2020 года выказваю сваю грамадзянскую пазіцыю. Яшчэ да выбараў я напісаў вялікі пост у Facebook, калі быў абураны жорсткасцю разгону чаргі каля крамы Symbal.by. Я тады вельмі раззлаваўся, стаў вельмі эмацыйна ставіцца да ўсяго, што адбывалася ў грамадстве. З таго часу проста больш актыўна пачаў казаць. Калі бачыш зло, узровень якога абурае, ніяк не можаш прайсці міма.

Страшна было, сапраўды. Былі выпадкі. Вострыя адчуванні, якіх ніяк не пазбегнуць у тых абставінах, у якіх мы жывём сёння. Адчуванне таго, што цябе могуць выклікаць проста праз фотку. І потым будзеш 15 содняў сядзець. Падаецца, гэта датычыць любога.

Вельмі злуюся не толькі праз тое, што калегі сядзелі і сядзяць, а праз несправядлівасць, якая дзеецца ў краіне. Праз тое, што цярпяць персанальна знаёмыя, праз боль за ўвесь народ. Гэта шалёная злосць. Падаецца, нешта падобнае адчувала і адчувае большасць беларусаў.

Разам з тым, калі мяне пытаюць, прайграла рэвалюцыя ці перамагла, я кажу, што перамагла. Бо дзякуючы ёй мы адчулі сябе нейрасеткаю, нацыяй. І гэтага адчування ўжо не страціць. Мы можам толькі рухацца ў гэтым кірунку – павольней ці хутчэй. Але самога пачуцця нацыі, еднасці ўжо не адмяніць.

Беларускае культурніцкае асяроддзе, нягледзячы на тое, што ўладамі не падтрымлівалася, здолела захавацца. Дзякуючы нам, грамадству. І гэта вельмі важна. Мы пабачылі, што 2020-ы стаўся годам культурніцкага выбуху: многія перайшлі на беларускую мову, пачалі цікавіцца нашаю культураю, музыкаю, літаратураю, мастацтвам, тэатрам. Падзеі жніўня іх падштурхнулі.

Для сябе вырашыў не браць удзелу ў спрэчках з украінцамі

Украінцам мне сёння ёсць што сказаць. Але менавіта цяпер я не магу ім нічога адказваць на іхныя абвінавачанні на адрас беларусаў. Я ведаю, як растлумачыць, чаму не вельмі карэктна параўноўваць наш стан у 2020-м з іхнымі рэвалюцыямі. Але цяпер не час гэта рабіць. Ім балюча, яны крычаць ад болю. З іхнага боку часам можа ісці агрэсія, могуць выбухаць спрэчкі. Я для сябе вырашыў не браць удзелу ў іх.

Калі ўсё супакоіцца і скончыцца вайна, пачнем разбірацца ў тым, што з намі адбылося. Можна будзе пагутарыць і ўсё патлумачыць. Што Беларусь з 2020 года пад акупацыяй. Што ўкраінскія рэвалюцыі адбываліся ў дэмакратычных умовах, там была палітычная канкурэнцыя. Пакуль у нас быў і застаецца толькі адзін прэзідэнт, у іх змяніліся шасцёра кіраўнікоў краіны. Што ў іх палітычныя інстытуты працавалі, а ў нас за 20 гадоў усё было выпалена і заасфальтавана. Што ў 2020-м, калі мы паспрабавалі нешта змяніць, нашыя ўлады былі не з намі. Яны абапіраліся на Расію супраць нас.

І для мяне відавочна, што калі б мірная рэвалюцыя тады перарасла нейкім чынам у ваеннае сутыкненне, расійскія войскі былі б у Мінску праз дзень.

У Мінску я адчуваў адзіноту, а тут трапіў ізноў да сваіх

Я не адчуваю сябе часткай эміграцыі: мне здаецца, што гэта часова. Але падаецца, беларусы паступова становяцца найлепшаю версіяй сябе. Я калі прыехаў, мне імгненна дапамаглі, зарыентавалі ўва ўсіх пытаннях. І гэта не толькі таму, што я музыка: я на свае вочы бачыў прыклады падтрымання іншых людзей. Тут, у Польшчы, склалася досыць абʼяднаная суполка, і было б выдатна, каб так і заставалася. Адчування, што прыехаў у чужую краіну, няма. Бо трапіў у музычнае асяроддзе, якое склалася раней у Мінску, а потым перасунулася сюды. Таму ў Мінску я адчуваў адзіноту, а тут трапіў ізноў да сваіх.

Гарызонт планавання ў нас цяпер вельмі нізкі. Раней будавалі планы на 5 гадоў наперад. І акурат перад пандэміяй распланавалі сваё жыццё да 2024-га. Той план, відавочна, ляснуўся. Асноўнае на сёння – граць канцэрты і запісваць новыя песні. Усё вельмі проста: выступаць і спяваць там, дзе ёсць беларусы.

Ніхто не ведае, што будзе. Мы не ведалі, што будзе ковід, што здарацца падзеі жніўня 2020 года ў Беларусі, не ведалі, што пачнецца жорсткая вайна ва Украіне. Гэтыя падзеі адбыліся даволі канцэнтравана. Таму падсвядома баімся, што ланцужок працягнецца, зноў адбудзецца нешта, што зноў крута зменіць нашае жыццё. У мяне вось такія прадчуванні ёсць.

Цяпер Беларусь – раскіданае гняздо. Разбураныя лёсы, семʼі, бізнесы, жыцці. Гэта сумна, але такі час можна разглядаць і як пачатак чагось новага. Спадзяюся, яно хутка прыйдзе да нас. Цяпер галоўная мэта – выжыць. Працягваць рабіць тое, што ўмееш: кожны сваё. Захаваць сябе як нацыю і грамадства.

Наш галоўны інструмент – мы самі, тое абʼяднанае грамадства, што нарадзілася ў 2020 годзе. Мы цяпер выжываем, дык давайце выжываць. Калі настане час, то менавіта грамадства, супольнасць здолее радыкальна змяніць становішча. Калі мы не рассыпемся, як пясок, а застанемся адзіным цэлым. Гэта галоўнае.

Падтрымаць беларускіх дзеячаў культуры, якія зазналі рэпрэсіі, ды іхныя новыя праекты

Падтрымаць

Галоўная старонка

Да галоўнай

Наступны матэрыял

Да наступнага матэрыялу