« Справядлівасці няма, але гэта не азначае, што за яе не варта змагацца »
Банцэр
Ігар
Тэкст: ВК
Фота: МК, Белсат, Hrodna.life, Радыё Свабода, Радыё Рацыя
Фота: МК, Белсат, Hrodna.life, Радыё Свабода, Радыё Рацыя
Ігар Банцэр
«Справядлівасці няма, але гэта не азначае, што за яе не варта змагацца»
Тэкст: ВК
Фота: МК, Белсат, Hrodna.life, Радыё Свабода, Радыё Рацыя
Ігар Банцэр – вядомы гродзенскі перформер, актывіст і панк-музыка. Актыўна далучыўся да пратэстаў пасля выбараў 9 жніўня: спачатку браў удзел у акцыях падтрымання анархічнага руху і яго актывістаў, затым пачаў ладзіць свае асабістыя перформансы. За гэта неаднаразова затрымліваўся міліцыяй. Напрыклад, на адзін з судоў у верасні ён прыйшоў у ружовым адзенні з ружовым сцягам, каб паказаць, што ўся беларуская судовая сістэма – гэта фарс. З ганка суда музыку забраў АМАП.
Ігар Банцэр – вядомы гродзенскі перформер, актывіст і панк-музыка. Актыўна далучыўся да пратэстаў пасля выбараў 9 жніўня: спачатку браў удзел у акцыях падтрымання анархічнага руху і яго актывістаў, затым пачаў ладзіць свае асабістыя перформансы. За гэта неаднаразова затрымліваўся міліцыяй. Напрыклад, на адзін з судоў у верасні ён прыйшоў у ружовым адзенні з ружовым сцягам, каб паказаць, што ўся беларуская судовая сістэма – гэта фарс. З ганка суда музыку забраў АМАП.
Уначы 5 верасня Банцэр станцаваў у стрынгах перад міліцэйскім аўтамабілем. За гэта яго затрымалі 20 кастрычніка, забралі раніцай з уласнай кватэры. Музыку кінулі ў адзіночную камеру гродзенскай турмы. Праз нейкі час прымусова завезлі на псіхалагічнае абследаванне ў Навінкі. Па вяртанні ў ізалятар турмы два тыдні правёў у карцары. Гродзенца пазбавілі ўсялякай сувязі з роднымі і сябрамі. Каб абараніць свае правы, Ігар трымаў 16-дзённае сухое галадаванне.
За вулічны перформанс Ленінскі суд Гродна прысудзіў яму 1,5 года «хіміі». Ігара Банцэра вызвалілі 19 сакавіка да апеляцыі, якая адбылася ў абласным судзе 20 траўня і пакінула прысуд у сіле.
За вулічны перформанс Ленінскі суд Гродна прысудзіў яму 1,5 года «хіміі». Ігара Банцэра вызвалілі 19 сакавіка да апеляцыі, якая адбылася ў абласным судзе 20 траўня і пакінула прысуд у сіле.
Уначы 5 верасня Банцэр станцаваў у стрынгах перад міліцэйскім аўтамабілем. За гэта яго затрымалі 20 кастрычніка, забралі раніцай з уласнай кватэры. Музыку кінулі ў адзіночную камеру гродзенскай турмы. Праз нейкі час прымусова завезлі на псіхалагічнае абследаванне ў Навінкі. Па вяртанні ў ізалятар турмы два тыдні правёў у карцары. Гродзенца пазбавілі ўсялякай сувязі з роднымі і сябрамі. Каб абараніць свае правы, Ігар трымаў 16-дзённае сухое галадаванне.
За вулічны перформанс Ленінскі суд Гродна прысудзіў яму 1,5 года «хіміі». Ігара Банцэра вызвалілі 19 сакавіка да апеляцыі, якая адбылася ў абласным судзе 20 траўня і пакінула прысуд у сіле.
За вулічны перформанс Ленінскі суд Гродна прысудзіў яму 1,5 года «хіміі». Ігара Банцэра вызвалілі 19 сакавіка да апеляцыі, якая адбылася ў абласным судзе 20 траўня і пакінула прысуд у сіле.
Я ўдзячны Віктару Цою
– Калі вы хочаце зразумець, чаму я такі, які ёсць, трэба паглядзець на маіх бацькоў. Мая маці заўсёды была актыўная, спявала, удзельнічала ў самадзейнасці. Мой бацька ў свой час быў бітламанам, насіў доўгія валасы і штаны клёш, што было тады пэўным выклікам. Мой дзед прайшоў вайну, быў з раскулачаных – пацярпеў як палітычна нядобранадзейны элемент.
Я пра гэта з гонарам гавару. Вальнадумства ў мяне ў крыві.
Я не музыка. Я маю два класы музычнай школы па класе балалайкі, пры гэтым сам пайшоў, бо мне падабалася. Пасля вучыўся граць на фартэпіяна. Але савецкая сістэма выкладання, калі цябе ледзь не б’юць па руках крышкай ад інструмента, у падлеткавым узросце забіла ў мяне жаданне прафесійна займацца музыкай. Я зорка рок-н-ролу, а гэта стыль жыцця і стан душы.
Калі мне было 10 гадоў, 15 жніўня 1990-га памёр Віктар Цой. У той дзень я з бацькамі быў у доме адпачынку пад Масквой. Памятаю, як па ўсіх рупарах, якія стаялі на выпадак надзвычайнай сітуацыі, уключылі радыё «Маяк» і з раніцы да вечара згадвалі Цоя ды круцілі музыку «Кино». Гэта моцна паўплывала на мяне. Калі б гэтага не адбылося, я, пэўна, быў бы іншым чалавекам. Таму я ўдзячны Віктару Цою і вельмі шкадую, што не меў магчымасці трапіць на ягоны жывы канцэрт. Гэта адна з некалькіх мараў, якія не здзейсняцца ў маім жыцці. Цікаўнасць да музыкі і так была, але пасля гэтага павярнулася ў бок рок-музыкі.
Музыка, музычны актывізм – важная частка мяне ўжо больш за 30 гадоў. Не ўяўляю свайго жыцця без музыкі. Калі сутыкнуўся з працаўнікамі сістэмы, спрабаваў іх разгаварыць. Пытаў, якую музыку яны слухаюць. Яны адмахваліся, маўляў, я музыкі не слухаю. Я вось думаю: яны хлусяць ці рэальна ў іх настолькі няма думак, бо сістэма ўсіх сточвае?
Я пра гэта з гонарам гавару. Вальнадумства ў мяне ў крыві.
Я не музыка. Я маю два класы музычнай школы па класе балалайкі, пры гэтым сам пайшоў, бо мне падабалася. Пасля вучыўся граць на фартэпіяна. Але савецкая сістэма выкладання, калі цябе ледзь не б’юць па руках крышкай ад інструмента, у падлеткавым узросце забіла ў мяне жаданне прафесійна займацца музыкай. Я зорка рок-н-ролу, а гэта стыль жыцця і стан душы.
Калі мне было 10 гадоў, 15 жніўня 1990-га памёр Віктар Цой. У той дзень я з бацькамі быў у доме адпачынку пад Масквой. Памятаю, як па ўсіх рупарах, якія стаялі на выпадак надзвычайнай сітуацыі, уключылі радыё «Маяк» і з раніцы да вечара згадвалі Цоя ды круцілі музыку «Кино». Гэта моцна паўплывала на мяне. Калі б гэтага не адбылося, я, пэўна, быў бы іншым чалавекам. Таму я ўдзячны Віктару Цою і вельмі шкадую, што не меў магчымасці трапіць на ягоны жывы канцэрт. Гэта адна з некалькіх мараў, якія не здзейсняцца ў маім жыцці. Цікаўнасць да музыкі і так была, але пасля гэтага павярнулася ў бок рок-музыкі.
Музыка, музычны актывізм – важная частка мяне ўжо больш за 30 гадоў. Не ўяўляю свайго жыцця без музыкі. Калі сутыкнуўся з працаўнікамі сістэмы, спрабаваў іх разгаварыць. Пытаў, якую музыку яны слухаюць. Яны адмахваліся, маўляў, я музыкі не слухаю. Я вось думаю: яны хлусяць ці рэальна ў іх настолькі няма думак, бо сістэма ўсіх сточвае?
Калі можна было рабіць нешта ў палітычнай плоскасці, то гэта рабілася
– Я апалітычны чалавек. Але так было не заўжды. У 1990-х я быў у «Маладым фронце», працаваў у незалежнай газеце «Пагоня», займаўся палітычным актывізмам на хвалі Адраджэння. Верыў, што прыйшлі змены і мы можам самі будаваць сваю краіну.
Я быў малады, наіўны, з рамантычнымі ідэалістычнымі поглядамі. У пачатку – сярэдзіне 90-х была рэальная дэмакратызацыя і проста татальная свабода. Таму ў пошуках сябе ты мог трансфармаваць свае погляды як заўгодна, не было ніякай самацэнзуры. Я шмат чытаў Платона, Сакрата, захапляўся іхнаю гуманістычнай ідэалістычнаю філасофіяй.
У мяне заўсёды былі леваліберальныя погляды. З часам лібералізм адваліўся, як прыбудова капіталістычнай сістэмы, якая робіць з чалавека бяздумную машыну. Трэба быць наогул бездухоўным чалавекам з нізкім ментальным узроўнем, каб цябе задавольвалі толькі ўмоўныя чарка і скварка. Ад ліберальных поглядаў я пазбавіўся ў пачатку 2000-х. Левыя погляды адказвалі на выклікі часу, менавіта яны, на маю думку, найбольш актуальныя ўва ўсе часы. Сацыяльная справядлівасць – мой ідэал. І хоць у нашай краіне справядлівасці няма і пакуль немажліва яе пабудаваць, гэта не азначае, што за яе не варта змагацца.
Я быў малады, наіўны, з рамантычнымі ідэалістычнымі поглядамі. У пачатку – сярэдзіне 90-х была рэальная дэмакратызацыя і проста татальная свабода. Таму ў пошуках сябе ты мог трансфармаваць свае погляды як заўгодна, не было ніякай самацэнзуры. Я шмат чытаў Платона, Сакрата, захапляўся іхнаю гуманістычнай ідэалістычнаю філасофіяй.
У мяне заўсёды былі леваліберальныя погляды. З часам лібералізм адваліўся, як прыбудова капіталістычнай сістэмы, якая робіць з чалавека бяздумную машыну. Трэба быць наогул бездухоўным чалавекам з нізкім ментальным узроўнем, каб цябе задавольвалі толькі ўмоўныя чарка і скварка. Ад ліберальных поглядаў я пазбавіўся ў пачатку 2000-х. Левыя погляды адказвалі на выклікі часу, менавіта яны, на маю думку, найбольш актуальныя ўва ўсе часы. Сацыяльная справядлівасць – мой ідэал. І хоць у нашай краіне справядлівасці няма і пакуль немажліва яе пабудаваць, гэта не азначае, што за яе не варта змагацца.
– Я апалітычны чалавек. Але так было не заўжды. У 1990-х я быў у «Маладым фронце», працаваў у незалежнай газеце «Пагоня», займаўся палітычным актывізмам на хвалі Адраджэння. Верыў, што прыйшлі змены і мы можам самі будаваць сваю краіну.
Я быў малады, наіўны, з рамантычнымі ідэалістычнымі поглядамі. У пачатку – сярэдзіне 90-х была рэальная дэмакратызацыя і проста татальная свабода. Таму ў пошуках сябе ты мог трансфармаваць свае погляды як заўгодна, не было ніякай самацэнзуры. Я шмат чытаў Платона, Сакрата, захапляўся іхнаю гуманістычнай ідэалістычнаю філасофіяй.
У мяне заўсёды былі леваліберальныя погляды. З часам лібералізм адваліўся, як прыбудова капіталістычнай сістэмы, якая робіць з чалавека бяздумную машыну. Трэба быць наогул бездухоўным чалавекам з нізкім ментальным узроўнем, каб цябе задавольвалі толькі ўмоўныя чарка і скварка. Ад ліберальных поглядаў я пазбавіўся ў пачатку 2000-х. Левыя погляды адказвалі на выклікі часу, менавіта яны, на маю думку, найбольш актуальныя ўва ўсе часы. Сацыяльная справядлівасць – мой ідэал. І хоць у нашай краіне справядлівасці няма і пакуль немажліва яе пабудаваць, гэта не азначае, што за яе не варта змагацца.
Пасля 1996 года палітычная сітуацыя ў краіне пачала пагаршацца. Як тады, так і цяпер у палітычнай сферы Беларусі не было левага спектру. У пэўны момант мне давялося рабіць выбар – і я вырашыў адысці ад палітычных справаў. У пачатку 2000-х перайшоў у нізавы актывізм, пачаў займацца музыкаю, лайфстайлавымі рэчамі, арганізоўваў дзвіж у горадзе.
У мяне заўсёды былі леваліберальныя погляды. З часам лібералізм адваліўся, як прыбудова капіталістычнай сістэмы, якая робіць з чалавека бяздумную машыну. Трэба быць наогул бездухоўным чалавекам з нізкім ментальным узроўнем, каб цябе задавольвалі толькі ўмоўныя чарка і скварка. Ад ліберальных поглядаў я пазбавіўся ў пачатку 2000-х. Левыя погляды адказвалі на выклікі часу, менавіта яны, на маю думку, найбольш актуальныя ўва ўсе часы. Сацыяльная справядлівасць – мой ідэал. І хоць у нашай краіне справядлівасці няма і пакуль немажліва яе пабудаваць, гэта не азначае, што за яе не варта змагацца.
Пасля 1996 года палітычная сітуацыя ў краіне пачала пагаршацца. Як тады, так і цяпер у палітычнай сферы Беларусі не было левага спектру. У пэўны момант мне давялося рабіць выбар – і я вырашыў адысці ад палітычных справаў. У пачатку 2000-х перайшоў у нізавы актывізм, пачаў займацца музыкаю, лайфстайлавымі рэчамі, арганізоўваў дзвіж у горадзе.
Сярод іншага я ўжо тады пачаў займацца хэпэнінгамі. Напрыклад, у пачатку 2000-х мы шэсцем пранеслі вялікую чорную труну для свабоды словы да абласнога суда, дзе разглядалася апеляцыя ў «справе газеты «Пагоня». Ці правялі прэс-канферэнцыю ў балаклавах. Пры гэтым, што б я ні рабіў, мне было важна выказваць свае левыя погляды ў кантэксце таго, што мы таксама за дэмакратыю, у нас агульныя каштоўнасці. Мы не хацелі замыкацца ў сваім гета.
Я прыхільнік стрыт-арту. Мы размалёўвалі ўвесь горад, распаўсюджвалі ўлёткі, выдавалі газеты, ладзілі шмат цікавых акцыяў. Мы былі з левым парадкам дня, то бок антыфашызм і антырасізм. Нашая актыўнасць была заўважная не толькі ў Гродна, стварала хвалю па ўсёй Беларусі. Але гэта ўсё адбывалася да той пары, пакуль дазваляла дзяржава.
Я прыхільнік стрыт-арту. Мы размалёўвалі ўвесь горад, распаўсюджвалі ўлёткі, выдавалі газеты, ладзілі шмат цікавых акцыяў. Мы былі з левым парадкам дня, то бок антыфашызм і антырасізм. Нашая актыўнасць была заўважная не толькі ў Гродна, стварала хвалю па ўсёй Беларусі. Але гэта ўсё адбывалася да той пары, пакуль дазваляла дзяржава.
Мне падабаецца рабіць недарэчныя рэчы
– Канцэпты, актуальныя ў Амерыцы ці Еўропе 50 гадоў таму, у нас дасюль немагчыма зрабіць. Я дырэктар культурна-асветніцкай установы «Гродзенскі рок-клуб». Калі да жніўня мінулага года я прыходзіў у выканкам з моладзевымі культурніцкімі праектамі, на мяне глядзелі вялікімі вачыма: маўляў, не, не трэба, у нас усё добра.
Ёсць дзяржаўная праграма, і ты ў ёй – непатрэбны элемент. Але я рабіў тое, што лічыў важным і патрэбным, няхай нават і абмежавана.
У Еўропе панкаўскія ініцыятывы падтрымліваюцца мясцовымі ўладамі. У Беларусі такое пакуль немажліва. Я ганаруся тымі людзьмі, якія, нягледзячы на беларускія рэаліі, імкнуцца нешта рабіць і робяць. Напрыклад, Юлія Каляда, якая стварыла «ВелаГродна», а цяпер змагаецца з бардзюрамі ў горадзе як маладая маці. Ці Саша Аўдзевіч і ягоны праект «Інклюзіўны барыста», Вольга Вялічка і ейны Гродзенскі дзіцячы хоспіс.
Ёсць дзяржаўная праграма, і ты ў ёй – непатрэбны элемент. Але я рабіў тое, што лічыў важным і патрэбным, няхай нават і абмежавана.
У Еўропе панкаўскія ініцыятывы падтрымліваюцца мясцовымі ўладамі. У Беларусі такое пакуль немажліва. Я ганаруся тымі людзьмі, якія, нягледзячы на беларускія рэаліі, імкнуцца нешта рабіць і робяць. Напрыклад, Юлія Каляда, якая стварыла «ВелаГродна», а цяпер змагаецца з бардзюрамі ў горадзе як маладая маці. Ці Саша Аўдзевіч і ягоны праект «Інклюзіўны барыста», Вольга Вялічка і ейны Гродзенскі дзіцячы хоспіс.
Гэтай дзяржаве ў гэтым гістарычным моманце не патрэбныя альтэрнатыўныя думкі і грамадская ініцыятыўнасць. Таму, займаючыся нізавым актывізмам, трэба разумець, што вынікі могуць быць праз год, пяць, дзесяць, а можа, іх не будзе зусім. Але я цешу сябе думкаю: нават калі выніку не будзе, я змагу сказаць самому сабе, што зрабіў усё магчымае. Калі зменіцца ў горшы бок – мы спрабавалі супрацьстаяць. Калі ў лепшы – я прыклаў да гэтага руку. І хоць здаецца, што выніку не бачна, што б ты ні рабіў, гэта варта рабіць. У кожнай галіне. Па цаглінцы складаем мурок. Важная сістэмная праца.
Калі я прыходзіў у дзяржаўныя культурніцкія структуры са сваімі ідэямі і прапановамі, то ўжо можна сказаць, што быў гатовы пайсці на кампраміс з уладамі. Калі жывеш у дзяржаве, хочаш ці не хочаш, а трэба з ёю нейкім чынам кантактаваць. Наколькі шчыльна і ў якім фармаце – пытанне выбару.
Калі ты выступаеш цалкам супраць уладаў і не гатовы з імі ніяк кантактаваць, то я паважаю і такі выбар, у мяне шмат такіх знаёмых. Але калі я як грамадзянін, які мае пэўныя правы ў гэтай дзяржаве і хоча іх зрэалізаваць, маючы культурна-асветніцкую ўстанову, то чаму б не паспрабаваць? Права займацца статутнаю дзейнасцю мне гарантуе Канстытуцыя. Вось так і выглядае мой кампраміс з уладамі. Я прыходжу да іх і кажу: вось маё права, гарантаванае Канстытуцыяй, давайце яго паважаць. Калі яны патрабавалі рабіць нешта на іх умовах, я адмаўляўся.
Калі я прыходзіў у дзяржаўныя культурніцкія структуры са сваімі ідэямі і прапановамі, то ўжо можна сказаць, што быў гатовы пайсці на кампраміс з уладамі. Калі жывеш у дзяржаве, хочаш ці не хочаш, а трэба з ёю нейкім чынам кантактаваць. Наколькі шчыльна і ў якім фармаце – пытанне выбару.
Калі ты выступаеш цалкам супраць уладаў і не гатовы з імі ніяк кантактаваць, то я паважаю і такі выбар, у мяне шмат такіх знаёмых. Але калі я як грамадзянін, які мае пэўныя правы ў гэтай дзяржаве і хоча іх зрэалізаваць, маючы культурна-асветніцкую ўстанову, то чаму б не паспрабаваць? Права займацца статутнаю дзейнасцю мне гарантуе Канстытуцыя. Вось так і выглядае мой кампраміс з уладамі. Я прыходжу да іх і кажу: вось маё права, гарантаванае Канстытуцыяй, давайце яго паважаць. Калі яны патрабавалі рабіць нешта на іх умовах, я адмаўляўся.
У канцы 2000-х, калі ўвялі гастрольныя пасведчанні, каб зрабіць культурніцкія мерапрыемствы, прывезці гурты з-за мяжы, афіцыйна правесці імпрэзу без наступстваў, я рабіў гэтыя гастролькі. У 2014 годзе мы зрабілі першы беларускі легальны панк-фестываль. Афіцыйны, з рэкламай ува ўсіх СМІ, хуткай і міліцыяй. Прыехалі і выступалі вельмі моцныя гурты, у тым ліку з антыдзяржаўнымі мэсіджамі. Атрымаўся фэст еўрапейскага ўзроўню. Ці згадайма, як, пайшоўшы на кампраміс з уладамі, гродзенскія актывісты праціснулі афіцыйнае святкаванне 100-годдзя БНР у Каложскім парку ў Гродне.
Але большасць канцэптаў закапаныя ў зямлі, ляжаць у шуфлядзе і чакаюць лепшага моманту, бо яны немажлівыя ў рэалізацыі.
Пытанне кампрамісу і выбару вельмі важнае для кожнага чалавека. Калі ты не задаеш сабе пытанняў, у цябе не стаіць пытання выбару, то ты жывеш ці проста плывеш па плыні? Цікавей, калі ў цябе ёсць унутраныя пытанні, ты рэфлексуеш. Мне было б сумна жыць у татальнай згодзе з самым сабою.
Але большасць канцэптаў закапаныя ў зямлі, ляжаць у шуфлядзе і чакаюць лепшага моманту, бо яны немажлівыя ў рэалізацыі.
Пытанне кампрамісу і выбару вельмі важнае для кожнага чалавека. Калі ты не задаеш сабе пытанняў, у цябе не стаіць пытання выбару, то ты жывеш ці проста плывеш па плыні? Цікавей, калі ў цябе ёсць унутраныя пытанні, ты рэфлексуеш. Мне было б сумна жыць у татальнай згодзе з самым сабою.
Каб здабыць перамогу ў гэтай цывілізацыйнай барацьбе, можна і з голаю дупаю перад мянтамі ў ружовым патанчыць
– Я прасоўваю ідэі ультрагуманізму. І калі трэба – нават радыкальнымі метадамі. Каб здабыць перамогу ў гэтай цывілізацыйнай барацьбе, можна і з голаю дупаю перад мянтамі ў ружовым патанчыць. Калі гэта дапаможа нам выйсці са стану постсавецкай ментальнасці крыху раней, а не праз 50 гадоў.
Я за візуальнае мастацтва. Мне падабаецца рабіць недарэчныя рэчы. Я лічу іх больш актуальнымі, чым кананічнае мастацтва. Трэба рабіць максімальна бязглузда, але з зашытым сэнсам, каб у людзей ламаліся шаблоны і схемы. Я не хачу размаўляць пра гурт Mister X, бо гэта бязглузда. Хто ведае пра яго – добра, хто не ведае – няхай далей не ведае. Гэта нізавы актывізм, субкультурны, андэграўндавы. Гэта было для душы, няхай так і застаецца.
Я перформер, а музыка – гэта, хутчэй, фон. Для непадрыхтаваных слухачоў мая творчасць можа стаць шокам. Гэта цяжкі панк-рок, не кожнаму зразумелы. Да пытання манетызацыі сваёй асобы я стаўлюся вельмі скептычна. Калі б асноўнаю мэтаю былі грошы, то трэба было б па-іншаму будаваць кар’еру, па-іншаму пісаць песні, шукаць выхады на шырокія пляцоўкі.
Я сябе не ўяўляю ў межах фармальнага мастацтва, дзе ты мусіш быць сябрам Саюзу мастакоў, мець ксіву, што ты прафесійны музыка. Мастацтва ў фармалізаваных інстытутах – гэта ні пра што.
Я ніколі на тых праектах, што раблю, у візуальнай ці музычнай сферы, грошай не зарабляў. Сэнс у тым, каб ідэю прасунуць, а не грошы зарабіць. Але калі атрымліваецца, як той казаў, ад ежы ды грошай нельга адмаўляцца. Разуменне таго, што грошы аднекуль трэба браць, было. Але не гонка за імі.
Я за візуальнае мастацтва. Мне падабаецца рабіць недарэчныя рэчы. Я лічу іх больш актуальнымі, чым кананічнае мастацтва. Трэба рабіць максімальна бязглузда, але з зашытым сэнсам, каб у людзей ламаліся шаблоны і схемы. Я не хачу размаўляць пра гурт Mister X, бо гэта бязглузда. Хто ведае пра яго – добра, хто не ведае – няхай далей не ведае. Гэта нізавы актывізм, субкультурны, андэграўндавы. Гэта было для душы, няхай так і застаецца.
Я перформер, а музыка – гэта, хутчэй, фон. Для непадрыхтаваных слухачоў мая творчасць можа стаць шокам. Гэта цяжкі панк-рок, не кожнаму зразумелы. Да пытання манетызацыі сваёй асобы я стаўлюся вельмі скептычна. Калі б асноўнаю мэтаю былі грошы, то трэба было б па-іншаму будаваць кар’еру, па-іншаму пісаць песні, шукаць выхады на шырокія пляцоўкі.
Я сябе не ўяўляю ў межах фармальнага мастацтва, дзе ты мусіш быць сябрам Саюзу мастакоў, мець ксіву, што ты прафесійны музыка. Мастацтва ў фармалізаваных інстытутах – гэта ні пра што.
Я ніколі на тых праектах, што раблю, у візуальнай ці музычнай сферы, грошай не зарабляў. Сэнс у тым, каб ідэю прасунуць, а не грошы зарабіць. Але калі атрымліваецца, як той казаў, ад ежы ды грошай нельга адмаўляцца. Разуменне таго, што грошы аднекуль трэба браць, было. Але не гонка за імі.
Пытанне з грашыма вырашанае для мяне раз і назаўжды. Ува ўсім вінаваты Цой. Наслухаўся яго. Пасля даведаўся, што ён падпрацоўваў на «Камчатцы», калі ягоны гурт ужо ездзіў у музычныя туры. Гэты арэол гераічнасці – чалавек фізічна працуе, а па-за межамі асноўнай працы рэалізуе сябе творча – мне вельмі імпанаваў.
Грошы – гэта інструмент. Калі б у мяне былі больш амбітныя планы, то, канечне, было б цяжэй. Бо прафесійныя здымкі таго ж кліпу патрабуюць грошай. Ці запіс песні, дзе трэба арандаваць студыю. Але такіх амбіцыяў у мяне не было.
Мая галоўная амбіцыя – быць шчырым чалавекам. У маім выпадку – быць Банцэрам. І не асабліва важна, што ты робіш. Галоўнае, каб побач было пабольш шчырых людзей добрай волі. Тады і грамадства будзе больш здаровым.
Грошы – гэта інструмент. Калі б у мяне былі больш амбітныя планы, то, канечне, было б цяжэй. Бо прафесійныя здымкі таго ж кліпу патрабуюць грошай. Ці запіс песні, дзе трэба арандаваць студыю. Але такіх амбіцыяў у мяне не было.
Мая галоўная амбіцыя – быць шчырым чалавекам. У маім выпадку – быць Банцэрам. І не асабліва важна, што ты робіш. Галоўнае, каб побач было пабольш шчырых людзей добрай волі. Тады і грамадства будзе больш здаровым.
Не збіраюся сябе абмяжоўваць, бо дзяржава мяне ўжо абмежавала
Я не займаюся палітыкай, я заўсёды выходзіў на вуліцу, каб тым ці іншым чынам выказаць свае погляды. Але пасля жнівеньскіх падзеяў на вуліцу выйшлі ўсе – усё Гродна і ўся краіна. Я сябе з гэтага ўсяго не вылучаю. Толькі што некаторыя нашыя рэчы вылучаліся. Напрыклад, падчас мітынгу ў Гродне на плошчы мы стаялі ўсе ў чорным, ствараючы так званы чорны блок. Гэта прыцягвала ўвагу, у тым ліку і адпаведных органаў, за што нас некалькі разоў садзілі на содні.
Адразу пасля жнівеньскіх падзеяў з’явіўся файны трэнд: творчасцю заняліся звычайныя людзі, не толькі тыя, хто займаецца гэтым прафесійна. Напрыклад, стаіць хлопец на лукашэнкаўскім мітынгу з плакатам «ЗА Единую Беларусь Александра Лукашенко», і першыя літары вылучаныя, што цалкам мяняе сэнс плаката. Геніяльна! Гэта быў арганічны працэс, творчасць і крэатыў выліліся на вуліцы.
Я 20 гадоў жыў у андэграўндзе без аніякага хайпу. Цяпер мая гісторыя так кранула ўсіх, што мы запісваем інтэрв’ю на тэму, да якой я ніякім бокам не датычны. Перамогі яшчэ няма, і які я артыст? Я ні на што не прэтэндую, але ад самога факту, што я цяпер у гэтай дзяржаве, гэтай рэчаіснасці, дадаю якасці жыцця і ствараю імпульс, як той камень, ад якога ідуць кругі па вадзе, я адчуваю сябе кайфова.
Я кайфую ад таго, што раблю, і не збіраюся сябе абмяжоўваць, бо дзяржава мяне ўжо абмежавала.
Я 20 гадоў жыў у андэграўндзе без аніякага хайпу. Цяпер мая гісторыя так кранула ўсіх, што мы запісваем інтэрв’ю на тэму, да якой я ніякім бокам не датычны. Перамогі яшчэ няма, і які я артыст? Я ні на што не прэтэндую, але ад самога факту, што я цяпер у гэтай дзяржаве, гэтай рэчаіснасці, дадаю якасці жыцця і ствараю імпульс, як той камень, ад якога ідуць кругі па вадзе, я адчуваю сябе кайфова.
Я кайфую ад таго, што раблю, і не збіраюся сябе абмяжоўваць, бо дзяржава мяне ўжо абмежавала.
Цяпер простае ўжыванне беларускай мовы ў жыцці становіцца формаю негвалтоўнага супраціву
Калі казаць пра чалавека, які прафесійна займаецца мастацтвам і культураю, знаходзіць і накладае новы сэнс у сваіх працах, у цяперашняй сітуацыі ён мусіць узважыць, ці паставіць сябе ў пэўныя рамкі, ці прыпыніцца са сваім крэатывам, адмовіцца ад некаторых момантаў, што ў гэтай палітычнай сітуацыі будуць патэнцыйна небяспечныя для цябе як асобы.
Сёння ты зробіш гэта як артыст, а заўтра да цябе прыйдуць як да грамадзяніна, павесяць крымінальны артыкул і адправяць за краты. Згадайма таго ж мастака Алеся Пушкіна. Дарэчы, я лічу яго першым перформерам Беларусі. Калі краіна перабывае ў такім гістарычным моманце, унутраная свабода чалавека памяншаецца, а творчая свабода памяншаецца яшчэ больш.
Сёння ты зробіш гэта як артыст, а заўтра да цябе прыйдуць як да грамадзяніна, павесяць крымінальны артыкул і адправяць за краты. Згадайма таго ж мастака Алеся Пушкіна. Дарэчы, я лічу яго першым перформерам Беларусі. Калі краіна перабывае ў такім гістарычным моманце, унутраная свабода чалавека памяншаецца, а творчая свабода памяншаецца яшчэ больш.
Сапраўдны мастак, канечне, не можа гэта ўсё праз сябе не прапускаць, ніяк не рэагаваць. Кожная форма самавыражэння небяспечная для рэжыму, які хоча зрабіць з грамадзянаў ментальных нявольнікаў. Але цяпер нават простае ўжыванне беларускай мовы ў жыцці, у камунікацыі з дзяржаўнымі органамі становіцца формаю негвалтоўнага супраціву. Хаця, вядома, хочацца, каб гэта было не культурніцкім ці палітычным актам, а нармальнаю сітуацыяй – у Беларусі размаўляць па-беларуску.
Артысты заўсёды былі ў авангардзе грамадскіх зменаў у галовах, цяпер жа ўсё запаволілася. Хтосьці за кратамі, хтосьці з’ехаў, хтосьці адмаўляецца ад нейкіх канцэптаў – як я, напрыклад. Пры гэтым я адмаўляюся таму, што мне проста няма з кім гэта зрабіць, няма людзей.
Усе творчыя людзі сышлі ў сеціва, робяць усё віртуальна. Мне гэта абсалютна не падабаецца, але такая палітычная сітуацыя цяпер: любы твой крок можа падпасці пад адміністратыўны ці крымінальны артыкул.
Артысты заўсёды былі ў авангардзе грамадскіх зменаў у галовах, цяпер жа ўсё запаволілася. Хтосьці за кратамі, хтосьці з’ехаў, хтосьці адмаўляецца ад нейкіх канцэптаў – як я, напрыклад. Пры гэтым я адмаўляюся таму, што мне проста няма з кім гэта зрабіць, няма людзей.
Усе творчыя людзі сышлі ў сеціва, робяць усё віртуальна. Мне гэта абсалютна не падабаецца, але такая палітычная сітуацыя цяпер: любы твой крок можа падпасці пад адміністратыўны ці крымінальны артыкул.
Я ўдзячны КДБ, што яны мяне так папіярылі
– Калі казаць пра сапраўдны акт мастацтва – не важна, на якой мове, не важна, якімі колерамі гэта зроблена. Важна, каб гэта стварыла вакол сябе аўру і атмасферу, выбух у мазгах людзей. Мой сцяг цяпер – ружовы, і я вельмі задаволены, што пасля майго перформансу з ім шмат людзей пісалі каментары ў інтэрнэце, маўляў, як ён мог такое зрабіць, ён гей і гэтак далей. То бок гэта выклікала вялікую дыскусію.
Калі мяне паказалі ў праграме Азаронка на СТВ, я адчуваў момант самалюбавання: ну файна, нават сістэма ацаніла, а то ўсе ігнорылі. У кастрычніку перад маім затрыманнем у ОНТ паказалі мяне ў кантэксце, што я адмарозак-радыкал, а тут ужо паказалі ў кантэксце маіх арт-выступаў і перформансаў. Я ўдзячны КДБ, што яны мяне так папіярылі, а то быў бы толькі лакальнаю зоркаю.
Усіх адсылаю да «Лятучага цырку Монці Пайтана», суполкі брытанскіх комікаў з абсалютна геніяльным абсурдысцкім гумарам. Яны на свой час рабілі прарыўныя рэчы, былі гадоў на 50 наперадзе свайго часу. Разгойдвалі сістэму абсалютна бязглуздымі метадамі, як і я.
Я працягваю гуляцца з андрагіннасцю, ствараць нерв. Вельмі цікава назіраць за рэакцыяй людзей на вуліцах ці ў грамадскіх месцах. Калі сустракаю негатыў, то разумею: у нас яшчэ вельмі шмат працы з нашым грамадствам.
Калі мяне паказалі ў праграме Азаронка на СТВ, я адчуваў момант самалюбавання: ну файна, нават сістэма ацаніла, а то ўсе ігнорылі. У кастрычніку перад маім затрыманнем у ОНТ паказалі мяне ў кантэксце, што я адмарозак-радыкал, а тут ужо паказалі ў кантэксце маіх арт-выступаў і перформансаў. Я ўдзячны КДБ, што яны мяне так папіярылі, а то быў бы толькі лакальнаю зоркаю.
Усіх адсылаю да «Лятучага цырку Монці Пайтана», суполкі брытанскіх комікаў з абсалютна геніяльным абсурдысцкім гумарам. Яны на свой час рабілі прарыўныя рэчы, былі гадоў на 50 наперадзе свайго часу. Разгойдвалі сістэму абсалютна бязглуздымі метадамі, як і я.
Я працягваю гуляцца з андрагіннасцю, ствараць нерв. Вельмі цікава назіраць за рэакцыяй людзей на вуліцах ці ў грамадскіх месцах. Калі сустракаю негатыў, то разумею: у нас яшчэ вельмі шмат працы з нашым грамадствам.
– Калі казаць пра сапраўдны акт мастацтва – не важна, на якой мове, не важна, якімі колерамі гэта зроблена. Важна, каб гэта стварыла вакол сябе аўру і атмасферу, выбух у мазгах людзей. Мой сцяг цяпер – ружовы, і я вельмі задаволены, што пасля майго перформансу з ім шмат людзей пісалі каментары ў інтэрнэце, маўляў, як ён мог такое зрабіць, ён гей і гэтак далей. То бок гэта выклікала вялікую дыскусію.
Калі мяне паказалі ў праграме Азаронка на СТВ, я адчуваў момант самалюбавання: ну файна, нават сістэма ацаніла, а то ўсе ігнорылі. У кастрычніку перад маім затрыманнем у ОНТ паказалі мяне ў кантэксце, што я адмарозак-радыкал, а тут ужо паказалі ў кантэксце маіх арт-выступаў і перформансаў. Я ўдзячны КДБ, што яны мяне так папіярылі, а то быў бы толькі лакальнаю зоркаю.
Усіх адсылаю да «Лятучага цырку Монці Пайтана», суполкі брытанскіх комікаў з абсалютна геніяльным абсурдысцкім гумарам. Яны на свой час рабілі прарыўныя рэчы, былі гадоў на 50 наперадзе свайго часу. Разгойдвалі сістэму абсалютна бязглуздымі метадамі, як і я.
Я працягваю гуляцца з андрагіннасцю, ствараць нерв. Вельмі цікава назіраць за рэакцыяй людзей на вуліцах ці ў грамадскіх месцах. Калі сустракаю негатыў, то разумею: у нас яшчэ вельмі шмат працы з нашым грамадствам.
Усіх адсылаю да «Лятучага цырку Монці Пайтана», суполкі брытанскіх комікаў з абсалютна геніяльным абсурдысцкім гумарам. Яны на свой час рабілі прарыўныя рэчы, былі гадоў на 50 наперадзе свайго часу. Разгойдвалі сістэму абсалютна бязглуздымі метадамі, як і я.
Я працягваю гуляцца з андрагіннасцю, ствараць нерв. Вельмі цікава назіраць за рэакцыяй людзей на вуліцах ці ў грамадскіх месцах. Калі сустракаю негатыў, то разумею: у нас яшчэ вельмі шмат працы з нашым грамадствам.
Хочацца спрыяць таму, каб людзі бачылі ў сабе патэнцыял. Бачылі, што ў іх ёсць выбар: можна адыходзіць ад штодзённай шэрасці і дадаваць у жыццё рознакаляровых фарбаў. Глядзіце на мяне і рабіце высновы. Не абавязкова са знакам плюс. Антыгерой – таксама файная жыццёвая пазіцыя. Галоўнае, каб твае дзеянні, эпатаж, тое, што ты робіш, мела эфект. Каб чалавек не заставаўся абыякавым. Абыякавасць – самае страшнае, што можа быць.
Гэтыя падзеі не змянілі галоўнага – жадання быць сабою
Мы павіслі ў гістарычным моманце. Ужо год цягнецца сітуацыя, а колькі яшчэ працягнецца? Нібыта рухаецца наперад жыццё, а мы стаім на месцы, буксуем. І цяпер любая праява пазіцыі набывае рысы крымінальнага злачынства. Мы для дзяржавы – экстрэмісты.
За гэты год я пабываў у турме. Немажліва заставацца адным і тым жа чалавекам, калі маеш такі досвед. У якой ступені і ў які бок я змяніўся? Мне цяжка ацэньваць. Хацелася б верыць, што я застаўся такім жа вясёлым летуценным раздзяўбаем, якім быў да турмы. Але гэтыя падзеі не змянілі галоўнага – жадання быць сабой. У турме я таксама крэатывіў. Вярнуўся да малявання, якім не займаўся 20 гадоў. Дачка даслала мне ліст у турму, на якім была налепка з аднарожкам. Гэта вельмі файная тэма! Пачаў усім у лістах маляваць аднарогаў з вясёлкамі. Думаю, гэта асабліва падабалася работнікам турмы. Прачытаў шмат кніг.
А вы святкавалі свой дзень нараджэння ў гродзенскім цэнтрале? Я святкаваў.
Я ніколі не хаваў сваёй пазіцыі, таму мой арышт быў пытаннем часу і артыкулу. Я гэта казаў усім яшчэ ўвосень. Калі пасадзілі – весяліўся: я меў рацыю.
Але пасля стала ўжо не так весела, калі сутыкнуўся з побытавымі цяжкасцямі, праблемамі са здароўем. Няпроста быць вегетарыянцам за кратамі, але адмаўляцца ад сваёй пазіцыі дзеля кавалка мяса я не збіраўся. Тым больш гэта не рэстаран. А некаторыя арыштанты так зацята змагаліся за лішнюю лыжку баланды, нібыта больш няма ніякіх вартасцяў, за якія трэба змагацца.
За гэты год я пабываў у турме. Немажліва заставацца адным і тым жа чалавекам, калі маеш такі досвед. У якой ступені і ў які бок я змяніўся? Мне цяжка ацэньваць. Хацелася б верыць, што я застаўся такім жа вясёлым летуценным раздзяўбаем, якім быў да турмы. Але гэтыя падзеі не змянілі галоўнага – жадання быць сабой. У турме я таксама крэатывіў. Вярнуўся да малявання, якім не займаўся 20 гадоў. Дачка даслала мне ліст у турму, на якім была налепка з аднарожкам. Гэта вельмі файная тэма! Пачаў усім у лістах маляваць аднарогаў з вясёлкамі. Думаю, гэта асабліва падабалася работнікам турмы. Прачытаў шмат кніг.
А вы святкавалі свой дзень нараджэння ў гродзенскім цэнтрале? Я святкаваў.
Я ніколі не хаваў сваёй пазіцыі, таму мой арышт быў пытаннем часу і артыкулу. Я гэта казаў усім яшчэ ўвосень. Калі пасадзілі – весяліўся: я меў рацыю.
Але пасля стала ўжо не так весела, калі сутыкнуўся з побытавымі цяжкасцямі, праблемамі са здароўем. Няпроста быць вегетарыянцам за кратамі, але адмаўляцца ад сваёй пазіцыі дзеля кавалка мяса я не збіраўся. Тым больш гэта не рэстаран. А некаторыя арыштанты так зацята змагаліся за лішнюю лыжку баланды, нібыта больш няма ніякіх вартасцяў, за якія трэба змагацца.
Людзі там ужо да ўзроўню жывёлінаў апушчаныя. Калі ў мяне забралі свабоду, то тое, што няма камфортнага ложка, смачнай ежы, – мінімальныя праблемы. Каб абараніць свае правы, мне давялося пайсці на радыкальны крок: сухое галадаванне, якое я пратрымаў 16 дзён. Тое, што я мусіў на гэта пайсці, бо ўсе легальныя шляхі абараніць свае правы не працуюць у гэтай дзяржаве, – ненармальная сітуацыя.
На волі, па-за кратамі, таксама няма свабоды, бо табе не даюць магчымасці свабодна выказвацца, займацца прафесіяй.
Мой перформанс, калі я затанчыў у стрынгах перад міліцэйскаю машынаю, стаў нейкім выклікам, хоць у ім няма нічога крымінальнага. Пакрыўджаны міліцыянт сказаў, што расцаніў гэта як п’яны выбрык. Але бачыце, як усё павярнулася.
А вось 18-гадовай Сафіі Малашэвіч далі два гады калоніі за тое, што яна размалявала шчыты сілавікоў. Гэта жудасна: тое, што ўва ўсім свеце падпадае пад адміністратыўную адказнасць, у нас лічыцца крыміналам. Калі я малюю на муры, то малюю, а не чалавека забіваю.
У Сафіі 18 лютага дзень нараджэння, у мяне – 24-га. Напісаў ёй у апошнім лісце: «Наступны дзень народзінаў святкуем разам. Я з «хіміі» вярнуся, а ты паводзь сябе добра, выйдзеш датэрмінова». А сам сабе думаю, што, можа, і мяне яшчэ пасадзяць у турму. І яна як палітычная ўсе два гады будзе сядзець. Калі толькі мы як грамадства не пераломім гэтага трэнду.
Мой перформанс, калі я затанчыў у стрынгах перад міліцэйскаю машынаю, стаў нейкім выклікам, хоць у ім няма нічога крымінальнага. Пакрыўджаны міліцыянт сказаў, што расцаніў гэта як п’яны выбрык. Але бачыце, як усё павярнулася.
А вось 18-гадовай Сафіі Малашэвіч далі два гады калоніі за тое, што яна размалявала шчыты сілавікоў. Гэта жудасна: тое, што ўва ўсім свеце падпадае пад адміністратыўную адказнасць, у нас лічыцца крыміналам. Калі я малюю на муры, то малюю, а не чалавека забіваю.
У Сафіі 18 лютага дзень нараджэння, у мяне – 24-га. Напісаў ёй у апошнім лісце: «Наступны дзень народзінаў святкуем разам. Я з «хіміі» вярнуся, а ты паводзь сябе добра, выйдзеш датэрмінова». А сам сабе думаю, што, можа, і мяне яшчэ пасадзяць у турму. І яна як палітычная ўсе два гады будзе сядзець. Калі толькі мы як грамадства не пераломім гэтага трэнду.
На волі, па-за кратамі, таксама няма свабоды, бо табе не даюць магчымасці свабодна выказвацца, займацца прафесіяй.
Мой перформанс, калі я затанчыў у стрынгах перад міліцэйскаю машынаю, стаў нейкім выклікам, хоць у ім няма нічога крымінальнага. Пакрыўджаны міліцыянт сказаў, што расцаніў гэта як п’яны выбрык. Але бачыце, як усё павярнулася.
А вось 18-гадовай Сафіі Малашэвіч далі два гады калоніі за тое, што яна размалявала шчыты сілавікоў. Гэта жудасна: тое, што ўва ўсім свеце падпадае пад адміністратыўную адказнасць, у нас лічыцца крыміналам. Калі я малюю на муры, то малюю, а не чалавека забіваю.
У Сафіі 18 лютага дзень нараджэння, у мяне – 24-га. Напісаў ёй у апошнім лісце: «Наступны дзень народзінаў святкуем разам. Я з «хіміі» вярнуся, а ты паводзь сябе добра, выйдзеш датэрмінова». А сам сабе думаю, што, можа, і мяне яшчэ пасадзяць у турму. І яна як палітычная ўсе два гады будзе сядзець. Калі толькі мы як грамадства не пераломім гэтага трэнду.
Мой перформанс, калі я затанчыў у стрынгах перад міліцэйскаю машынаю, стаў нейкім выклікам, хоць у ім няма нічога крымінальнага. Пакрыўджаны міліцыянт сказаў, што расцаніў гэта як п’яны выбрык. Але бачыце, як усё павярнулася.
А вось 18-гадовай Сафіі Малашэвіч далі два гады калоніі за тое, што яна размалявала шчыты сілавікоў. Гэта жудасна: тое, што ўва ўсім свеце падпадае пад адміністратыўную адказнасць, у нас лічыцца крыміналам. Калі я малюю на муры, то малюю, а не чалавека забіваю.
У Сафіі 18 лютага дзень нараджэння, у мяне – 24-га. Напісаў ёй у апошнім лісце: «Наступны дзень народзінаў святкуем разам. Я з «хіміі» вярнуся, а ты паводзь сябе добра, выйдзеш датэрмінова». А сам сабе думаю, што, можа, і мяне яшчэ пасадзяць у турму. І яна як палітычная ўсе два гады будзе сядзець. Калі толькі мы як грамадства не пераломім гэтага трэнду.
Сам па сабе гэты рэжым не абрынецца, трэба нешта рабіць. Я бачу сваю ролю ў гэтым, каб быць тут і ствараць дзяржаве дадатковы ціск, бо ўлады не ведаюць, што з намі рабіць. А за мяжою мы былі б проста шараговымі актывістамі, якія нешта робяць.
Спадзяюся, нас не зламаць.
Спадзяюся, нас не зламаць.
Падтрымаць беларускіх дзеячаў культуры, якія зазналі рэпрэсіі, ды іх новыя праекты
Галоўная старонка
Да галоўнай
Наступны матэрыял
Да наступнага матэрыялу